راه‌های پیشگیری از سرطان پستان را بیاموزیم

درگذشت دکتر مریم میرزاخانی برای تمام ایرانیان باورنکردنی و غیرمنتظره بود. خانم میرزاخانی مبتلا به سرطان پستان بودند که شاید بسیاری از ما  علی‌رغم اینکه شنیده‌ایم سالانه تعداد زیادی از بانوان سرزمینمان به این بیماری مبتلا می‌شوند هنوز به‌درستی نمی‌دانیم برای حفاظت از خودمان و مادرانمان بایستی چه اقداماتی انجام دهیم؟

بیایید سرطان پستان را بشناسیم و با آن به‌صورت علمی روبرو شویم…

سرطان پستان شایع‌ترین سرطانی است که زنان به آن مبتلا می‌شوند. به‌طوری‌که یک نفر در هر ۸ زن در طول زندگی خود سرطان پستان را به درجاتی تجربه می‌کند. این سرطان بر خلاف سایر انواع سرطان به‌راحتی قابل‌درمان است و هر چقدر زود تشخیص داده شود درمان آن ساده‌تر و موفقیت‌آمیزتر خواهد بود.

به همین دلیل از نظر بهداشتی و از منظر پیشگیری ضروری است تا به دختران و بانوان جوان آموزش‌هایی در زمینه نحوه تشخیص سرطان پستان بدهیم. شکستن تابوی عدم آگاهی و صحبت در مورد سرطان پستان می‌تواند به خانم‌ها در مسیر حفظ سلامت و طول عمر طبیعی کمک شایانی بنماید.

عوامل خطر بروز سرطان پستان چیست؟

مهم‌ترین علل و عوامل بروز سرطان پستان را می‌توان در دو دسته عوامل محیطی و فردی طبقه‌بندی کرد. وجود یک یا چند مورد از این عوامل خطر شانس ابتلا فرد در طی زندگی به سرطان پستان را بالا می‌برد اما الزاماً باعث بروز سرطان نخواهد شد.

به عبارتی اگر یک یا چند مورد از عوامل خطر در خصوص شما صادق است بایستی شما نسبت به دیگران بیشتر به سلامت سینه خود دقت داشته باشید.

• سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پستان به‌خصوص در مادر، دختر یا خواهر
• سابقه قبلی ابتلا به سرطان پستان
•  بلوغ زودرس
• یائسگی دیر رس
• چاقی پس از یائسگی
• سیگار و قلیان
• نمایان شدن رگ‌های سینه
• مصرف زیاد روغن و چربی حیوانی در رژیم غذایی
• مواجهه طولانی و مکرر با اشعه در ناحیه قفسه سینه

بهترین راه در امان ماندن از سرطان پستان چیست؟

با پیاده کردن چند تغییر کوچک در شیوه زندگی شما قادر خواهید بود خطر بروز سرطان پستان را به نحو چشمگیری کاهش دهید. این تغییرات حتی در خصوص بانوان با خطر بالای ابتلا به سرطان پستان می‌تواند مفید باشد و شانس ابتلا را کم کند.

• کنار گذاشتن مصرف الکل : نوشیدنی‌های الکلی عامل خطر بالقوه‌ای برای سرطان پستان هستند و ترک الکل می‌تواند برای خانم‌ها مفید باشد.
• ترک سیگار: از دیگر مزایای ترک سیگار و دخانیات برای سلامت کاهش ریسک سرطان پستان در خانم‌هاست. ترک سیگار برای زنان بخصوص در دوره پیش از یائسگی می‌تواند بیشترین تأثیرات مثبت را به دنبال داشته باشد.
• کنترل و کاهش وزن: چاقی و اضافه‌وزن خطر سرطان پستان را بالا می‌برد. کم‌کردن وزن و حفظ وزن ایده‌آل به‌ویژه پس از یائسگی برای پیشگیری از سرطان پستان راهکار مؤثری است.
• ورزش کنید: ورزش با کمک به داشتن وزن سالم باعث کاهش خطر سرطان پستان می‌شود. داشتن ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط یا ۷۵ دقیقه ورزش هوازی با شدت زیاد به همراه حداقل ۲ بار ورزش استقامتی در هفته برای پیشگیری  از سرطان پستان مفید است.
• شیردهی: شیردادن به نوزاد می‌تواند به کاهش خطر سرطان پستان کمک کند. هر چه دوره شیردهی طولانی‌تر باشد برای مادر به لحاظ پیشگیری از سرطان پستان بهتر خواهد بود.
• کاهش دوره و مقدار هورمون درمانی: دوره بیش از ۳ تا ۵ سال هورمون درمانی خطر ابتلا به سرطان پستان را بالا می‌برد. درصورتی‌که می‌خواهید از فواید هورمون درمانی بهره‌مند شوید می‌توانید با دوز پایین هورمون درمانی را ادامه دهید.
• اجتناب از مواجهه با اشعه ایکس: در موارد ضروری از عکس‌برداری رادیولوژی برای تشخیص استفاده کنید و تا جای ممکن خود را در مواجهه با اشعه قرار ندهید.

چه بخوریم که به سرطان پستان مبتلا نشویم؟

اگر بخواهیم به بیان ساده در مورد خوراکی‌های سالم و رژیم غذایی مناسب برای پیشگیری از سرطان پستان به‌صورت اختصاصی صحبت کنیم رژیم‌هایی که مقدار چربی در آن محدود باشد در این مورد حرف اول و آخر را می‌زنند.

گنجاندن میوه، سبزی و غلات در حد تعادل در برنامه غذایی، کاهش مقدار نمک مصرفی با کم کردن خوردن غذاهای آماده، چیپس، فرآورده‌های گوشتی فرآوری شده و نیز کاهش مصرف گوشت قرمز می‌توانند در کاهش خطر سرطان پستان مؤثر واقع شوند.

بهترین راه تشخیص زودهنگام  سرطان پستان چیست؟

معاینه فردی پستان

معاینه پستان توسط خودتان که به نام خودآزمـــــایی پستان شهرت دارد اولین قدم در راه شناخت زودهنگام سرطان پستان است. ازاین‌رو انجام معاینات شخصی (خودآزمایی پستان)  به‌صورت ماهانه از سن ۲۰ سالگی برای همه خانم‌ها توصیه می‌شود. بهترین روزها برای معاینه که بافت پستان  ۳-۲ روز پس از اتمام قاعدگی است.

در دوران یائسگی، بارداری و شیردهی معاینات را در یک روز مشخص از هر ماه به‌عنوان‌مثال روز اول هر ماه می‌توانید انجام دهید. مادران در دوران شیردهی بهتر است معاینات پستان را پس از شیر دادن انجام دهند.

معاینه بالینی توسط پزشک

این معاینات نیز بایستی به‌صورت هر ۱۲-۶ ماه یکبار صورت گیرد. بهترین زمان برای معاینه ماهانه ۳-۲ روز پس از قطع خونریزی ماهیانه در روز نهم یا دهم پس از شروع عادت ماهانه است در این زمان پستان‌ها حداقل میزان سنگینی و حساسیت را دارند و معاینه دقیق‌تر و راحت‌تر است.

ماموگرافی

ماموگرافی عکس‌برداری از پستان با اشعه ایکس است. انجمن سرطان آمریکا انجام ماموگرافی را برای خانم‌های بالای ۴۰ سال با فاصله هر ۱-۲ سال یکبار پیشنهاد می‌کند. برخی پزشکان توصیه می‌کنند که ماموگرافی به‌صورت پایه در سنین بین ۴۰-۳۵ سال انجام شود و از نتایج این ماموگرافی به‌عنوان یک عیار برای تشخیص تغییرات در سال‌های بعد استفاده شود.

ماموگرافی این مزیت را دارد که کوچک‌ترین تغییرات که می‌تواند منجر به سرطان پستان در آینده شود را به‌وضوح مشخص می‌کند و دقت تشخیص را به میزان قابل‌ملاحظه‌ای بالا می‌برد.

خودآزمایی پستان، معاینه شخصی پستان را چگونه انجام دهیم؟

معاینه شخصی پستان از دو مرحله تشکیل شده است که برای همه خانم‌ها به‌راحتی قابل انجام است فقط کافی است هر ماه حدود نیم ساعت وقت برای معاینه شخصی پستان صرف کنید.

مرحله اول در معاینه شخصی پستان: نگاه کردن دقیق

یکی از سؤالات و نگرانی‌های خانم‌ها این است که در معاینات شخصی پستان بایستی به دنبال چه بگردیم و اصلاً چه تغییراتی در مورد سرطان پستان نیاز به بررسی دارد؟ چه علایمی را باید جدی گرفت؟ مواردی که در خصوص تشخیص سرطان پستان نیاز به بررسی دارند در واقع می‌تواند به سه دسته طبقه‌بندی شوند.

برای مشاهده دقیق بایستی بدون لباس در برابر آینه بایستید و پستان‌ها را در چهار وضعیت مشاهده نمایید

دست‌ها در کنار بدن: تغییر سایز و عدم تقارن، جمع‌شدگی فرورفتگی پوست، ترشح نوک پستان تغییر شکل در هاله و نوک پستان

دست‌ها بالا: غدد زیر بغل و سینه‌ها را بررسی کنید.

دست‌ها به کمر

دست‌ها را به جلو بکشید و به جلو خم شوید: تغییر شکل و بقیه موارد را مورد توجه قرار دهید.

مرحله دوم در معاینه شخصی پستان: لمس کردن

برای داشتن لمس مناسب در موقعیت‌های مختلف با فشار بند اول سه انگشت میانی در سه سطح فشار کم، متوسط و زیاد بایستی معاینه انجام شود.

در معاینه بایستی کل ضخامت پستان را به‌دقت وارسی نمود. با اعمال سه سطح فشار دقت معاینه شخصی پستان بسیار بالا می‌رود و حتی غده‌های کوچک و عمقی هم از دست شما درنمی‌روند.

برای معاینه هر پستان از دست سمت مخالف کمک بگیرید یا به بیان ساده پستان چپ با دست راست معاینه می‌شود و بالعکس.

برای خودآزمایی پستان می‌توانید پستان را به‌صورت دوایر متحدالمرکز از بیرون به داخل معاینه کنید و سپس قسمت دنباله پستان به سمت زیربغل و زیربغل را مورد لمس قرار دهید. این مراحل برای هر دو پستان بایستی به‌دقت انجام شود.

معاینه پستان در سه حالت شعاعی، خطوط موازی و به صورت دوایر متحدالمرکز قابل اجراست.

معاینه شخصی پستان در حین استحمام نیز قابل انجام است. آب باعث تسهیل حرکت انگشتان روی پوست بدون نیاز به بلندکردن انگشتان از روی سطح پوست می‌شود. این کار دقت معاینه را بیشتر می‌کند. اگر سینه شما کوچک است یک‌دستتان را بالای سر ببرید با دست مقابل سینه را معاینه کنید. درصورتی‌که سینه‌هایتان بزرگ‌اند بهتر است با یک‌دست سینه را نگه داشته با دست دیگر معاینه کنید.

در صورت وجود هر نوع توده جدید و یا بزرگ شدن توده‌های پیشین، ترشح پستان به‌ویژه ترشحات یک‌طرفه و یا خونی یا شفاف و آبکی، تغییرات پوستی و ظاهری آن را هر چه سریع‌تر با پزشک خود در میان بگذارید.

با انجام این اقدامات ساده می‌توان از سرطان پستان پیشگیری نمود و در صورت ابتلا با تشخیص به‌موقع فرصت درمان قطعی را از دست نداد و به بهترین نتایج با حداقل عوارض دست یافت. پس در هر سنی که هستید از امروز خودتان را در قبال معاینات شخصی ماهانه مکلف بدانید و به دیگران هم توصیه کنید.