برای درمان واریس چه بخوریم؟

واریس پا زمانی ایجاد می‌شود که وریدهای پاها متورم و بزرگ گردند. این رگ‌های متورم می‌توانند موجب بروز احساس ناراحتی و درد در فرد شوند. شما می‌توانید با رعایت برخی نکات تغذیه‌ای و درمان‌های خانگی از میزان تورم و التهاب این رگ‌ها و عوارض بیماری واریس بکاهید. در این مقاله در مورد مواد غذایی مختلفی که می‌توان در درمان واریس از آن‌ها بهره برد صحبت خواهیم کرد.

چه چیزی باعث بروز واریس می‌شود؟

عوامل متعددی در بروز این بیماری نقش دارند؛ عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی در کنار عادات رفتاری غلط مثلاً ایستادن‌های طولانی‌مدت ممکن است باعث ایجاد رگ‌های واریسی در افراد شوند. در بسیاری از موارد نیز این ویژگی‌ها اکتسابی هستند و از بدو تولد آموخته می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، ترکیب رژیم غذایی هر فرد تابعی از عادات تغذیه‌ای خانواده وی است و بنابراین، خواه‌ناخواه تحت‌تأثیر این عوامل ناخودآگاه قرار می‌گیرد.

ممکن است شغلی داشته باشید که در آن مجبور به ایستادن‌های طولانی‌مدت گردید و یا به علت مشغله به مصرف غذاهای فرآوری شده و فست‌فود روی بیاورید. همه این موارد شما را در خطر بالاتر ابتلا به واریس قرار خواهند داد.

چاقی و واریس

چاقی و کم‌تحرکی به‌عنوان یکی از علل اصلی بروز بیماری واریس در افراد در نظر گرفته می‌شود. وزن بالا میزان فشار واردآمده بر عروق را در اندام‌ها افزایش می‌دهد و در نتیجه منجر به آسیب به دیواره این عروق و بروز واریس می‌گردد.

از جمله مواد پرکالری که در رژیم غذایی ایرانیان به‌وفور یافت می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• لبنیات پرچرب (مانند خامه و سرشیر)
• غذاهای سرخ‌کردنی
• آجیل، شکلات
•  شیرینی
•  انواع آبمیوه‌ها

جایگزین‌کردن این مواد با ترکیبات کم کالری می‌تواند در کاهش وزن نقش بسزایی داشته باشد. به‌علاوه، فعالیت فیزیکی منظم موجب حفظ وزن ایده‌آل و کمک به درمان واریس می‌گردد.

یبوست و واریس

یبوست نیز عامل دیگری است که منجر به افزایش خطر ابتلا به واریس می‌شود. افرادی که یبوست دارند بیشتر به وریدهای اندام تحتانی خود فشار وارد می‌کنند و این امر موجب بروز انواع بیماری‌های عروقی از جمله واریس و هموروئید خواهد شد؛ بنابراین درمان یبوست نیز در پیشگیری از واریس اهمیت بسزایی خواهد داشت.

این موضوع خصوصاً در مورد زنان باردار مطرح است. افزایش سطح هورمون پروژسترون در هنگام بارداری حرکات دودی و انقباضات روده را کاهش می‌دهد و به‌این‌ترتیب فرد را در معرض خطر ابتلا به یبوست قرار می‌دهد. از سوی دیگر زنان باردار نیاز به مصرف آهن مکمل برای تأمین نیازهای تغذیه‌ای جنین خود خواهند داشت که به نوبه خود باعث تشدید یبوست می‌شود؛ بنابراین لازم است که در هنگام تصمیم‌گیری در خصوص رژیم غذایی این دسته از بیماران به نوع مکمل آهن و تجویز هم‌زمان فیبر و ملین در کنار آن توجه شود.

از جمله توصیه‌های دیگری که در درمان واریس ناشی از یبوست به افراد می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اکثر افرادی که از یبوست رنج می‌برند، فاقد حساسیت لازم نسبت به احساس دفع هستند. این افراد به دلیل مشغله و یا عدم دسترسی به سرویس بهداشتی مناسب به طور خودآگاه سیگنال‌های دفعی خود را مهار می‌کنند و به‌مرور موجب ازکارافتادن این سیگنال‌ها می‌شوند. در برخی موارد ممکن است این مشکل برگشت‌ناپذیر باشد؛ بنابراین باید توجه داشته باشید که احساس دفع و اجابت مزاج را جدی بگیرید و آن را به تعویق نیندازید.
• گنجاندن فعالیت فیزیکی در برنامه روزانه به شما در به کار انداختن روده‌هایتان و پیشگیری از یبوست کمک خواهد کرد.

کدام مواد غذایی برای واریس ضرر دارند؟

مواد غذایی مضر برای واریس عبارت‌اند از:

کافئین و الکل

کافئین ماده‌ای از دسته ترکیبات محرک است که در قهوه، شکلات و برخی نوشیدنی‌های انرژی‌زا یافت می‌شود. این ماده باعث انقباض عروق و افزایش فشارخون می‌گردد؛ بنابراین افرادی که مبتلا به واریس پا هستند باید از مصرف بیش از حد قهوه و دیگر منابع کافئین خودداری کنند. کافئین همچنین باعث کمبود آب بدن (دهیدراتاسیون) و تشدید یبوست می‌گردد و به نوبه خود آسیب مضاعفی بر وریدهای پا وارد می‌کند.

گاهی اوقات افراد از مصرف کافئین خود اطلاع ندارند و فکر می‌کنند که چون قهوه نمی‌نوشند از این خطر در امان خواهند بود. این در حالی است که همان‌طور که گفتیم، کافئین منابع دیگری نیز دارد؛ بنابراین در تنظیم رژیم غذایی خود باید به این منابع نیز توجه نموده و مصرف آن‌ها را محدود کنید. مصرف الکل نیز خطر ابتلا به اختلالات عروقی و واریس را خصوصاً در خانم‌ها افزایش می‌دهد.

غذاهای کنسروی

در ترکیب مواد غذایی کنسروی ماده‌ای به نام بیس فنول به‌کاررفته است که شباهت زیادی با استروژن دارد. استروژن خود به‌عنوان یکی از عوامل دخیل در ایجاد واریس پا شناخته می‌شود؛ بنابراین مصرف بیس فنول‌ها موجب تشدید علائم واریس می‌گردد.

رژیم غذایی واریس پا

اما اهمیت تغذیه و رژیم غذایی در سلامت عروق و پیشگیری از ابتلا به واریس چقدر است؟

خوشبختانه اخیراً نقش تغذیه در پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری‌ها موردتوجه عموم قرار گرفته و افراد بیشتری به دنبال اصلاح عادات تغذیه‌ای خود برای ارتقای سلامتی‌شان هستند. آنچه که می‌خوریم می‌تواند از ابتلا به واریس و در صورت ابتلا از بدتر شدن آن جلوگیری کند و حتی موجب درمان واریس پا گردد.

در ادامه به شما می‌گوییم که برای واریس چه غذاهایی بخورید و چه چیزی برای واریس خوب است.

به‌طورکلی برای داشتن عروق سالم باید به برخی نکات و توصیه‌های سلامتی توجه داشته باشید. برای مثال کاهش وزن باعث می‌شود که فشار کمتری به عروقتان وارد شود و آسیب وارده به آن‌ها به حداقل برسد.

با رعایت همین نکته می‌توانید تا حد زیادی از ابتلا به واریس در خود پیشگیری کنید. به‌علاوه درمان یبوست با فیبر یا غذاهای ملین نیز در بیماران مبتلا به واریس پا از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه به برخی از توصیه‌هایی که می‌توانید از طریق آن خطر بروز واریس را در خود کاهش دهید اشاره می‌کنیم.

نوشیدن آب کافی

نوشیدن آب کافی (حداقل شش لیوان در روز) از جمله مواردی است که به طور مؤثری از بروز یبوست جلوگیری می‌کند. مصرف غذاهای حاوی فیبر در کنار آب به روان‌سازی دفع و عدم ابتلا به یبوست کمک می‌کند. اگر به‌جای آب، نوشیدن آبمیوه یا نوشابه‌های گازدار را ترجیح می‌دهید، بهتر است در این مورد تجدیدنظر کنید و آب را جایگزین این ترکیبات نمایید.

میوه برای درمان واریس

میوه‌ها و سبزیجات منابعی غنی از انواع ویتامین‌ها و فیبر به شمار می‌آیند و در نتیجه در کاهش بروز یبوست نقش دارند. توت و انجیر خشک و برگه زردآلو نیز به‌عنوان ترکیبات ملین طبیعی عمل کرده و از بروز یبوست جلوگیری می‌کنند؛ بنابراین می‌توانند در درمان واریس پا مفید واقع شوند.

به‌علاوه میزان کالری این اقلام غذایی نیز پایین بوده و این موضوع آن‌ها را به انتخابی مناسب برای کاهش وزن مبدل می‌سازد. همان‌طور که گفتیم چاقی و اضافه‌وزن جزو عوامل تعیین‌کننده در شکل‌گیری رگ‌های واریسی محسوب می‌شوند.

فیبرها با پر کردن معده و القای حس سیری اشتهای شما را کاهش می‌دهند. وقتی اشتهای کمتری داشته باشید، طبیعتاً کمتر هم غذا می‌خورید و وزنتان کاهش پیدا می‌کند. خانم‌ها عمدتاً به چیزی حدود ۲۵-۲۱ گرم فیبر در روز نیاز دارند. این در حالی است که میزان مصرف ۳۸-۳۱ گرم فیبر در روز برای آقایان توصیه می‌شود.

فیبرها همچنین در گندم، برنج قهوه‌ای، جو، ذرت و حبوباتی مانند عدس به‌وفور یافت می‌شوند. مصرف حداقل پنج واحد میوه و سبزی میزان نیاز شما به فیبرها را تأمین می‌کند.

میوه‌ها و سبزیجات همچنین حاوی بیو فلاونوئیدها هستند. غذاهای حاوی فلاونوئید با خاصیت ضد اکسیدانی خود باعث کاهش التهاب و افزایش جریان خون در بدن شده و از ایستایی خون در عروق جلوگیری می‌کنند. به‌علاوه این ترکیبات فشار وارده بر دیواره عروق را کاهش می‌دهند و به‌این‌ترتیب از تورم رگ‌های واریسی پیشگیری می‌کنند.

مصرف غذاهای کم‌نمک در درمان واریس

غذاهای سرشار از نمک (سدیم) باعث احتباس آب در بدن و تشدید علائم واریس می‌شوند؛ بنابراین بایستی از مصرف آن‌ها خودداری کنید. این مواد شامل غذاهای فرآوری شده مانند کنسروها، انواع ترشی و سوسیس و کالباس می‌گردند.

مصرف زیاد گوشت قرمز نیز خطر ابتلا به واریس را افزایش می‌دهد. در عوض خوردن غذاهایی که مقدار زیادی پتاسیم دارند می‌تواند از احتباس آب پیشگیری نموده و مانع از بروز واریس گردد. این ترکیبات عبارت‌اند از:

• بادام و پسته
• عدس و لوبیای سفید
• سیب‌ زمینی
• سبزیجات برگ سبز
• برخی ماهی‌ها مانند ماهی سالمون یا تن

مصرف اسیدهای چرب ضروری

اسیدهای چرب ضروری در بدن در منابعی چون ماهی، برخی روغن‌ها و انواع مغزها مانند گردو یافت می‌شوند و در پیشگیری از ابتلا به واریس و درمان آن نقش دارند.

مکمل خوراکی برای واریس

برخی از مکمل‌های خوراکی ممکن است در درمان واریس پا مؤثر باشند. بهتر است از این ترکیبات به‌عنوان درمان کمکی و در کنار سایر روش‌های تغییر سبک زندگی مانند بالا نگه‌داشتن پاها، استفاده از جوراب‌های واریس و فعالیت منظم استفاده شود.

ویتامین‌های مناسب برای واریس

• ویتامین‌هایی که خاصیت ضد اکسیدانی دارند (ویتامین‌های آ، ث و ای)
• ویتامین‌های گروه ب (خصوصاً نیاسین)
• فلاونوئیدها (که تحت عنوان ویتامین P شناخته می‌شود) در متوقف ساختن روند تشکیل رگ‌های واریسی مفید دانسته می‌شوند.

ویتامین ب ۳ (نیاسین): کاهنده کلسترول خون بوده و به‌این‌ترتیب در تقویت جریان خون در بدن نقش دارد.

ویتامین ث: که در انواع مرکبات و نیز میوه‌ها و سبزیجات دیگری چون گوجه‌فرنگی، فلفل‌دلمه‌ای، توت‌فرنگی و سبزیجات برگ سبز به‌کاررفته است، در فرایند ساخت کلاژن در بدن دخالت دارد. کلاژن ترکیبی پروتئینی است که بخش عمده‌ای از بافت پیوندی بدن را تشکیل می‌دهد؛ بنابراین این ویتامین در محافظت از دیواره عروق و ترمیم آن‌ها و در نتیجه کاهش بروز نارسایی عروق و واریس پا نقشی کلیدی دارد.

ویتامین ای: از عملکرد پلاکت‌ها و تشکیل لخته جلوگیری به عمل‌آورده و باعث افزایش جریان خون در سیستم عروقی بدن می‌گردد. اسفناج، کلم بروکلی و کیوی از منابع غنی این ویتامین به شمار می‌آیند.

فلاونوئیدها در درمان واریس

فلاونوئیدها جزو ویتامین‌های معمول طبقه‌بندی نمی‌شوند و اثر خود را از طریق تقویت اثرات مکمل‌های ویتامین سی اعمال می‌کنند. برخی از مولکول‌های فلاونوئید مانند هسپریدین و دیوسمین در ترکیب داروهای مؤثر در نارسایی مزمن وریدی به‌کاررفته و اثرات ضدالتهابی قابل‌توجهی را بر روی عروق کوچک و مویرگ‌ها می‌گذارند. این مواد همچنین به‌وفور در انواع مرکبات، سیب و انواع توت یافت می‌شوند.

از دیگر انواع این فلاونوئیدها می‌توان به روتین اشاره کرد که موجب کاهش شکنندگی عروق و نشت مایع از دیواره آن‌ها می‌شود. این ترکیبات با اعمال خاصیت ضد اکسیدانی و ضدالتهاب خود در پیشگیری و درمان بیماری واریس مؤثر شناخته می‌شوند. سیب از جمله غنی‌ترین منابع روتین به‌حساب می‌آید.

سیانیدین فلاونوئید دیگری است که با خاصیت ضد اکسیدانی خود مانع از اثر مخرب رادیکال‌های آزاد بر دیواره عروق می‌شود. این ترکیب در توت قرمز، آلو، کلم و پیاز قرمز به‌کاررفته است. همچنین کپسایسین که ماده موجود در فلفل قرمز است نیز به‌عنوان چاشنی یا مکمل خوراکی در درمان واریس کاربرد دارد.

بتاسیانین در ترکیب چغندر (لبو) به‌کاررفته است و با کاهش سطح هموسیستئین خون از رگ‌ها در برابر آسیب محافظت می‌کند. هموسیستئین بالا یکی از علل مهم بروز واریس و لخته‌های خون است و بنابراین کاهش آن خطر ابتلای شما به واریس را کاهش می‌دهد.

نکته‌ای که باید حتماً در مصرف این مکمل‌ها و ویتامین‌ها به آن توجه کنید این است که مصرف بی‌رویه این ترکیبات ممکن است عوارض و تداخلات دارویی جدی به همراه داشته باشد؛ بنابراین، همواره پیش از مصرف هرگونه مکمل یا ترکیب گیاهی نخست با پزشک خود مشورت کنید.

خوردن اسپند برای درمان واریس

بسیاری از متخصصان طب سنتی معتقدند که خوردن اسپند در کاهش علائم واریس خصوصاً در مراحل اولیه که مویرگ‌های عنکبوتی تازه تشکیل شده‌اند نقش دارد. این در حالی است که بر مبنای تحقیقات اثربخشی این روش اثبات نشده است. درمان قطعی این مشکل تنها از طریق اعمال جراحی اسکلروتراپی یا لیزردرمانی امکان‌پذیر خواهد بود.

تغذیه بعد از عمل واریس پا

جراحی عملکرد روده‌های شما را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد؛ بنابراین بعد از عمل واریس پا به مقادیر بالاتری از فیبر نیاز خواهید داشت. پیشگیری از یبوست، خطر عود واریس را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود که زودتر سلامتی کامل خود را به دست آورید.

به‌طورکلی محدودیتی در مصرف مواد غذایی بعد از عمل جراحی واریس وجود ندارد. سعی کنید مایعات فراوان مصرف کنید و مواد غذایی کم‌چرب را رژیم خود بگنجانید. این مواد علاوه بر اینکه سالم‌تر هستند، برای شروع تغذیه بعد از جراحی نیز مفید بوده و معده شما را اذیت نمی‌کنند.

سخن آخر

اتخاذ یک رژیم غذایی سالم در پیشگیری و درمان واریس اهمیت بسزایی دارد. بااین‌حال بایستی به یاد داشته باشید که این اقلام غذایی نمی‌توانند جایگزین روش‌های درمانی اصلی واریس پا گردند. برای درمان قطعی این مشکل باید با مشورت با فوق تخصص عروق واریس مشورت نموده و در خصوص اقدامات جراحی مناسب یا لیزردرمانی تصمیم‌گیری کنید.