واریس لگن و سندرم احتقان لگنی
تقریباً یک‌سوم بانوان در طی زندگی خود دردهای لگنی را به درجاتی تجربه میکنند. یکی از شایع‌ترین علل دردهای لگنی در بین خانم‌های زیر ۴۵ سال با سابقه بارداری‌های مکرر، سندرم احتقان لگنی یا همان سندرم کف لگن و یا واریس لگنی است.
دردهای لگنی نیاز به بررسی دارند و ازآنجایی‌که در صورت مزمن شدن، روند عادی زندگی را مختل و دچار مشکل میکنند نمی‌توان نسبت به آنها بی‌توجه بود و از کنار آنها به‌سادگی گذشت.
یکی از علل درد باسن، کمردرد و درد زیر شکم واریس لگنی است ولی شایع‌ترین علت آن نمی‌باشد. علت‌های مهم‌تر دیگری مانند عفونت‌های لگنی و آندومتریوز مطرح هستند. پس برای بررسی درد لگنی اول به متخصص زنان مراجعه کنید و سپس بر اساس اولویت تشخیص، بررسی‌های لازم را انجام و در صورت نیاز سونوگرافی داپلر وریدی لگن را هم درخواست خواهد کرد.
در دوران بارداری بعضی از زنان رگهای متورم در ناحیه لگن و در قسمت تناسلی را تجربه میکنند. معمولاً مدتی پس از زایمان به طور خودبهخود برطرف میشود. اگر تا چند ماه بعد واریسهای ناحیه مشهود باشد بهخصوص اگر همراه درد لگنی باشد احتمال واریس لگن مطرح میشود.
خیر.
در بیماری واریس لگن واریس‌ها داخل بدن و در اطراف رحم ایجاد می‌شوند و واریسهای سطحی روی باسن ارتباطی با بیماری واریس لگن ندارند.
واریس لگن چیست؟
گاهی وریدهای اطراف رحم، تخمدان‌ها و کف لگن به علت‌های مختلف پر پیچ‌وخم، گشاد و پرخون می‌شوند. به این حالت واریس لگنی اطلاق میشود. واریس لگن ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد و به طور تصادفی در موقع سونوگرافی لگنی گزارش شود. واریس لگنی در بعضی از افراد علائم و ناراحتی‌هایی ایجاد می‌کند که مهم‌ترین آنها درد مزمن لگن است. درد ناشی از واریس لگن طبق تعریف حالت مزمن و غیردوره‌ای دارد و بیش از ۶ ماه از زمان شروع آن گذشته است.
به واریس لگنی علامت‌دار سندرم احتقان لگنی گفته میشود. این سندرم در خانم‌هایی که بارداری نداشته‌اند به‌ندرت رخ می‌دهد.
عوارض واریس لگنی
همان‌طور که اشاره شد خانم‌ها باسابقه چند بارداری ممکن است گرفتار این مشکل شوند و معمولاً در اواخر دهه دوم یا اوایل دهه سوم زندگی تظاهر می‌یابد. واریس لگنی در زنان کیفیت زندگی فردی و اجتماعی را کم می‌کند. این مشکل مانع ادامه دادن به فعالیت میشود. فرد را کلافه می‌کند دردی که همیشگی میشود و فقط در حالت درازکش آرام میشود و احساس تورم در پاها و سنگینی در یک طرف لگن مشکل‌ساز میشود. درد زمان نزدیکی زندگی خانوادگی را با چالش مواجه می‌کند.
علائم واریس لگنی
مهم‌ترین شکایت خانم‌ها، دردهای مکرر، مبهم و عمقی در ناحیه لگن است. مشخصه های درد واریس لگنی که نیاز به بررسی توسط دکتر متخصص واریس دارد را می‌توان به صورت خلاصه به این صورت نام برد. معمولاً درد واریس لگنی یک طرفه هست یعنی در سمت چپ یا راست بروز می‌کند و به ندرت در هر دو طرف دیده میشود.
- درد مزمن زیر شکم و لگن که بیش از شش ماه طول کشیده باشد.
- درد در زمان ایستادن و نشستن طولانی و در موقع نزدیکی تشدید میشود.
- درد دائمی است و نزدیک به عادت ماهانه بیشتر میشود.
- رگهای واریسی برجسته و تسبیحی شکل (خوشه‌ای) در کشاله ران، باسن و یا در ناحیه تناسلی ممکن است دیده شوند.
- درد آزاردهنده لگن با داروهای تجویزی متخصصین زنان معمولاً کم نمی‌شود.
مدت‌زمان
درد در ناحیه لگن با بیش از 6 ماه دوام که این درد با ایستادن یا نشستن طولانی شدت می‌یابد و می‌تواند به حدی آزاردهنده باشد که باعث شود از کار و زندگی بیافتید و شما را مجبور به ماندن در رختخواب و استراحت کند.
زمان درد
معمولاً صبح‌ها شدت این دردها کمتر است و بالعکس در ساعات آخر روز درد تشدید میشود.
میزان درد در دوره‌های خاص
در دوره قبل عادت ماهانه و یا در بارداری شدت این دردها بیشتر میشود.
افزایش درد پس از بارداری
پس از هر مرتبه بارداری این ناراحتی اوج می‌گیرد.
دردهای مبهم
دردهای مبهم در ناحیه ران، کشاله ران و ناحیه تناسلی و پایین لگن احساس می‌شوند این دردها بهخصوص در زمان ایستادن آزاردهنده میشود و معمولاً با درازکشیدن آرام می‌گیرد.
رگهای واریسی در نواحی اطراف لگن
وجود رگهای طنابی و واریس در ران، کشاله ران، و رگهای ریز واریسی قسمت پشت ران نزدیک به باسن، روی پا نزدیک به ناحیه تناسلی و ناحیه تناسلی در افراد با درد لگنی هشداری به‌عنوان یک نشانه از واریس لگنی است.
بروز درد هنگام دفع و ادرار
شروع درد در زمان ادرار و دفع از دیگر نشانه‌های این سندرم است.
درد در زمان رابطه جنسی
مشکل و درد در زمان رابطه جنسی یا پس از نزدیکی بروز می‌کند.
علت درد لگن
علل بروز دردهای لگنی متفاوت است که نباید با واریس لگنی اشتباه گرفته شوند و تشخیص اینکه علت اصلی درد چیست؟ نیاز به بررسی‌های دقیق دارد. همه دردها ناشی از مشکلات دستگاه تولید مثل و دستگاه تناسلی نیستند. روده‌ها و سیستم کلیوی و ادراری می‌توانند مسبب بروز دسته‌ای از این دردها باشند.
در برخی از خانم‌ها علت بروز درد مشخص نیست و نمی‌توان تنها یک عامل را دلیل بروز درد دانست. بالعکس در بعضی موارد دلیل مشخصی برای درد در معاینات مشخص میشود.
علت‌های شناخته شده دردهای لگنی را می‌توان مواردی را به‌اختصار بیان کرد.
۱- آندومتریوز
به رشد بی‌رویه دیواره رحم می‌گویند.
۲- مشکلات اسکلتی و عضلانی
درگیری مفاصل و عضلات می‌تواند باعث ایجاد درد لگنی شود.
۳- بیماریهای التهابی لگنی مزمن
به علت عفونت دستگاه تناسلی و سرایت آن به حفره لگنی که اغلب به دلیل عفونت‌های منتقله از تماس جنسی بروز می‌کند.
۴- فیبروم
تومور خوش‌خیم ناشی از رشد عضلات دیواره رحم که باعث ایجاد سنگینی در ناحیه زیر شکم میشود.
۵- سندرم روده تحریک‌پذیر
علایم این سندرم نفخ، اسهال و یبوست تناوبی است که می‌تواند عامل درد و احساس فشار در ناحیه لگن باشد.
۶- عفونت مثانه
معمولاً با دردهای عودکننده در ناحیه مثانه و تکرر ادرار مشخص میشود در این موارد درد لگن با پرشدن مثانه احساس میشود و با دفع ادرار به طور موقت برطرف میشود.
۷- عوامل روحی و روانی
افسردگی و استرس مزمن می‌تواند باعث بروز دردهای لگنی مزمن شوند.
نحوه تشخیص واریس لگنی
توضیحات بیمار در خصوص علائم بیماری، زمان بروز درد و معاینه دقیق لمس یا دیدن رگهای ریز برجسته در ناحیه تناسلی، کشاله ران، زیر باسن و … برای تشخیص واریس لگنی اهمیت دارند.
تشخیص واریس لگنی تنها به‌صرف وجود علایم این بیماری نیست و تشخیص قطعی نیازمند بررسی‌های دقیق و کاملاً تخصصی است. ارزیابی دقیق این سندرم با انجام سونوگرافی لگن و تست‌های تشخیصی تصویربرداری مثل CT یا ونوگرافی است.
ونوگرافی لگنی
از ونوگرافی برای مشخص‌کردن شکل دقیق رگ‌ها قبل از شروع درمان استفاده میشود. ونوگرافی در همان زمان انجام درمان به‌عنوان بررسی نهایی قبل امبولیزاسیون صور می‌گیرد. البته در مواردی که نیاز به بررسی دقیق‌تر هست ونو گرافی به‌تنهایی و برای کمک به تصمیم‌گیری در خصوص روش درمان انجام میشود.
در این روش کاتتری از کشاله ران یا گردن در ورید لگنی یا تخمدان وارد میشود سپس یک ماده حاجب تزریق و تصویربرداری انجام میشود. این روش به پزشک در تشخیص دقیق وریدها کمک می‌کند. بین 4-1 ساعت بعد بیمار ترخیص میشود و نیاز به بستری در بیمارستان و… نیست.
درمان واریس لگنی
باتوجه‌به اینکه دردهای لگنی مرتبط با سندرم بانوان را از کار و زندگی می‌گذارد و عملاً باعث بروز مشکلات مختلف برای آنها میشود، اولین هدف مدنظر برای درمان واریس لگنی کاهش درد و ارتقاء کیفیت زندگی بانوان در نظر گرفته میشود.
به این منظور اغلب داروهای ضد درد برای کاهش شدت درد و قرص‌های پیشگیری از بارداری به‌منظور کاهش دفعات عادت ماهانه استفاده میشود. داروی مدروکسی پروژسترون وگوسرین برای کاهش شدت واریس لگنی و درد تجویز میشود.
اما در مورد بانوانی که دارو درمانی کار ساز نباشد و شدت درد در حدی باشد که علی رغم این اقدامات بازهم غیر قابل تحمل باشد ممکن است از درمان اندوواسکولار با تکنیک بستن رگ درگیر استفاده شود.
در این روش متخصص با به‌کارگیری ونوگرافی تحت هدایت اشعه ایکس کاتتر بسیار ریز در رگ جاگذاری میشود. سپس از روش فوم اسکلروتراپی به همراه بستن رگ با جاگذاری کویل (امبولیزاسیون) جهت مهار رفلاکس ورید لگنی استفاده میشود. این کار تحت بی‌حسی موضعی صورت می‌گیرد و نیاز به بیهوشی کامل ندارد. در ضمن بیمار همان روز از بیمارستان مرخص میشود.
داروی سندرم احتقان لگن
قبل از هر چیز معمولاً برای بیماران در کنار تجویز داروهای ضد درد، جلسات روان‌درمانی گذاشته میشود. کم‌کردن استرس باتوجه‌به وجود درد مزمن و مشکلات محتمل در زمینه روابط زناشویی نقش مهمی در بهبود شرایط این بیماران دارد.
مهم‌ترین داروهایی که برای خانم‌ها با مشکل واریس رحمی تجویز می‌شوند:
- داروهای پروژستینی از جمله قرص پیشگیری از بارداری، دانازول
- داروی گنادوتروپینی GnRH gonadotropin releasing hormone
- دی هیدروارگوتامین
- داروهای وریدی مانند قرص دافلون
روش‌های درمانی غیردارویی برای واریس وریدهای لگنی
از این روش‌های درمانی در موارد مقاوم به درمان دارویی انجام می‌شوند.
شامل بر روش‌های درون‌رگی و اسکلروتراپی است. در بیمارستان مسیح دانشوری آمبولیزاسیون و اسکلروتراپی وریدهای تخمدانی برای درمان زنان با مشکل واریس در لگن و زیر شکم صورت می‌گیرد.
این روش‌های درمانی سرپایی بوده و در بخش آنژیوگرافی انجام میشود. معمولاً چند ساعت پس از درمان دستورات دارویی لازم به بیمار گفته میشود و از بیمارستان مرخص میشود. در حدود یک ماه بعد جهت چکاپ مجدداً لازم است بیمار مراجعه کند.
در مواردی ممکن است برای رفع نارسایی وریدهای لگنی استنت وریدی تعبیه شود.
در بیمارانی که با روش‌های مذکور نتیجه نگیرند احتمال انجام جراحی برداشتن رحم (هیسترکتومی) و تخمدان‌ها با رگهای واریس وجود دارد. البته این مورد به‌ندرت پیش می‌آید.
آیا هر واریس لگنی نیاز به درمان دارد؟
واریس لگنی اگر درد و ناراحتی خاصی ایجاد نکرده باشد نیاز به درمان ندارد.
بیماران زیادی هستند که به دنبال سونوگرافی معمولی شکم و لگن واریسهای اطراف رحم و تخمدان یا کف لگن توسط سونوگرافی مشاهده و گزارش میشود و با تشخیص واریس لگن به مرکز بیماریهای ورید ارجاع می‌شوند.
ورزش برای واریس لگن
ورزش و کاهش وزن از فاکتورهای مهم در کنترل علایم واریس لگنی است.
ورزش‌های هوازی عموماً در تخلیه وریدی مؤثر بوده و علائم انواع واریس از جمله واریس لگنی را بهبود می‌دهند.
به طور اختصاصی می‌توانیم به ورزش‌هایی اشاره کنیم که باعث تقویت عضلات لگن شده و روی وریدهای لگنی اثر میکنند.
از جمله رایج‌ترین این ورزش‌ها تمرینات کگل هستند که در مقاله ورزش واریس در دسترس می‌باشد.
درمان واریس لگن: بیمارستان فوق‌تخصصی مسیح دانشوری
واریس لگنی نامی است که برای سندرم احتقان لگنی (PCS) گذاشته شده است. این مشکل در زنان 45-20 ساله دیده میشود که بیشتر از یکبار زایمان داشته‌اند. در این خانم‌ها، درد مبهم زیر شکم به حالت مزمن درمی‌آید و با سر پا ایستادن طولانی، زیاد نشستن و در حین رابطه جنسی تشدید میشود.
واریس ورید لگنی Pelvic Congestion Syndrome در بیمارستان مسیح دانشوری درمان میشود و از روش اسکلروتراپی و coil embolization برای رفع این مشکل در تعداد زیادی از بیماران در سال‌های اخیر استفاده شده است.
کلینیک وریدی واریس بیمارستان مسیح دانشوری از سال‌ها قبل برای تشخیص و درمان بیماران وریدی پیچیده به هم‌وطنان خدمت می‌کند.
دکتر مهرداد اقدسی استاد بیماریهای ورید و مسئول کلینیک از پزشکان پیشرو در درمان بیماریهای وریدی هستند.
دیگر همکار کلینیک ورید، استاد دکتر بابک شریف کاشانی از صاحب‌نظران بیماریهای مربوط به لخته شدن خون و آمبولی ریه هستند که ریاست بخش آنژیوگرافی و قلب بیمارستان را بر عهده دارند .
دکتر علیرضا صراطی از همکاران جوان در کلینیک و فلوشیپ اینترونشنال قلب و عروق هستند که پس از معرفی بیماران از بخش قلب و آنژیوگرافی در ابتدا معاینات و بررسی اولیه توسط دکتر صراطی صورت می‌گیرد.
