علائم زخم واریس و راه‌های درمان آن
زخم واریس (Venous Ulcer) یا زخم وریدی، نوعی زخم مزمن است که در نتیجه اختلال عملکرد دریچه‌های وریدی به وجود می‌آید. این اختلال باعث می‌شود که خون به‌جای بازگشت صحیح به سمت قلب، در پاها جمع شود. این وضعیت معمولاً فشار زیادی به رگ‌های پا وارد کرده و در نهایت منجر به ایجاد زخم‌هایی در ناحیه پایین ساق پا و اطراف قوزک می‌شود. اگر این زخم‌ها به‌موقع درمان نشوند، می‌توانند زندگی فرد را با چالش‌های جدی مواجه کنند و حتی منجر به بروز عوارض خطرناک‌تری شوند.
علل ایجاد زخم‌های پا
علت اصلی زخم واریس، نارسایی در عملکرد دریچه‌های وریدی است که مانع بازگشت صحیح خون به سمت قلب می‌شود. این اختلال باعث افزایش فشارخون در عروق پایینی بدن و در نهایت زخم پوستی می‌گردد.
عوامل تشدیدکننده شامل
- سن بالا: کاهش کارایی دریچه‌های وریدی با افزایش سن
- چاقی: وزن اضافی فشار بیشتری به رگ‌ها وارد می‌کند.
- دیابت: کاهش توانایی بهبود زخم‌ها در بیماران دیابتی.
- عدم تحرک: نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت جریان خون را مختل می‌کند.
- ترومبوز ورید عمقی (DVT): سابقه لخته خون در عروق عمقی می‌تواند عامل زخم باشد.
علائم زخم واریس
زخم‌های واریسی با علائم مشخصی همراه هستند:
- زخم‌های باز و دردناک، به‌ویژه در اطراف قوزک پا.
- تغییر رنگ پوست پا به قهوه‌ای یا قرمز.
- ورم و التهاب در پاها.
- خارش پوسته‌پوسته شدن پوست اطراف زخم.
عکس زخم واریس
تشخیص زخم واریس
برای تشخیص زخم واریس از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
۱. سونوگرافی داپلر پا: بررسی جریان خون در رگ‌ها.
۲. شاخص بازویی - پایی (ABI): سنجش جریان خون در عروق محیطی.
۳. پلتیسموگرافی و ونوگرافی: روش‌های پیشرفته برای تحلیل دقیق‌تر.
در اکثر موارد برای تشخیص زخم واریسی سونوگرافی کافی است.
روش‌های درمان زخم واریس
۱. درمان فشاری
بانداژ یا جوراب واریس پرفشار
درمان فشاری یکی از مؤثرترین روش‌ها برای بهبود زخم‌های واریسی است. استفاده از بانداژ یا جوراب‌های مخصوص، علاوه بر کاهش ورم و تسهیل جریان خون به سمت قلب، فشار اضافی روی مویرگ‌های تغذیه‌کننده زخم را کاهش می‌دهد. این امر باعث می‌شود که مواد مغذی و اکسیژن به طور مؤثرتری به زخم برسند و فرایند بهبود را تسریع کنند. درمان فشاری، نه‌تنها به درمان ورم پا کمک می‌کند، بلکه درد واریس و درد زخم واریسی را نیز کاهش می‌یابد و کیفیت زندگی بیمار بهبود پیدا می‌کند.
بالا نگه‌داشتن پاها
قراردادن بالش زیر پا در حالت استراحت به‌نحوی‌که پاها بالاتر از سطح قلب قرار گیرد به بیماران توصیه می‌شود. این کار با کم‌کردن ورم در پاها به بهبود هر چه سریع‌تر زخم کمک می‌کند. توصیه می‌شود پاها ۳ تا ۴ بار در روز و هر بار ۳۰ دقیقه بالا قرار گیرند.
پانسمان
معمولاً پانسمان زیرپوشش فشاری اعم از بانداژ یا جوراب واریس اعمال می‌شود. تا مانع از چسبیدن جوراب به زخم و ایجاد حس ناخوشایند شود.
۲. دارودرمانی
داروهای مؤثر در درمان زخم واریس عبارت‌اند از:
- پنتوکسی‌فیلین: این دارو با بهبود جریان خون در مویرگ‌ها به کاهش علائم و تسریع روند بهبود زخم کمک می‌کند، به‌ویژه در ترکیب با درمان‌های فشاری.
- آسپرین: یک ضدالتهاب قدرتمند است که به کاهش التهاب زخم و تسریع ترمیم بافت‌ها کمک می‌کند.
- قرص دافلون (Daflon): این داروی وریدی به تقویت دیواره عروق و کاهش تورم کمک می‌کند و از برگشت خون در رگ‌های واریسی جلوگیری می‌کند.
- دوکسیوم (Doxium): با بهبود خاصیت ارتجاعی دیواره‌های مویرگ‌ها و کاهش نفوذپذیری آنها، روند بهبودی زخم‌ها را تسریع می‌کند.
همچنین، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها تنها در صورت بروز عفونت یا التهاب پوستی (مانند سلولیتیس) توصیه می‌شود و استفاده خودسرانه از آنها به‌هیچ‌وجه مجاز نیست.
۳.روش‌های تهاجمی
برطرف‌کردن علت اصلی بروز نارسایی وریدی به بهبود زخم کمک می‌کند.
- لیزردرمانی و رادیوفرکوئنسی برای رفع نارسایی وریدی
- فلبکتومی یا اسکلروتراپی: حذف رگ‌های نارسا.
- استنت‌گذاری: باز کردن رگ‌های مسدود شده.
این روش‌ها علاوه بر بهبود زخم، خطر عود مجدد آن را نیز کاهش می‌دهند.
درمان زخم‌های واریسی نیازمند مراقبت‌های دقیق و منظم است تا از عفونت جلوگیری و روند بهبود تسریع شود.
یکی از مهم‌ترین مراحل درمان، تمیزکردن زخم، برداشتن بافت‌های مرده (دبریدمان) و استفاده از پانسمان‌های تخصصی است که محیط مناسبی برای ترمیم زخم فراهم می‌کنند.
پیشگیری از زخم واریس
برای جلوگیری از ایجاد یا عود زخم واریس، توصیه‌های زیر مؤثر است:
استفاده از جوراب واریس موقع کار روزانه
احتراز از ایستادن و نشستن طولانی
کاهش وزن و انجام ورزش منظم.
درمان به‌موقع واریس.
جمع بندی
زخم واریس یک عارضه جدی اما قابل‌درمان است. تشخیص زودهنگام و استفاده از روش‌های درمانی مناسب، از جمله درمان فشاری، دارو درمانی و درمان به‌موقع واریس طنابی، می‌تواند به بهبود این زخم‌ها کمک کند. همچنین، پیشگیری با رعایت سبک زندگی سالم، نقش کلیدی در جلوگیری از عود این بیماری دارد.
