واریس لگن و سندرم احتقان لگنی آپدیت ۱۴۰۳
شیوع و اهمیت تشخیص واریس لگنی
بر اساس پژوهش‌های اخیر در وب‌سایت nih.gov، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد زنان در سنین باروری به این عارضه مبتلا هستند، اما به دلیل علائم مشابه با سایر بیماریهای لگنی، اغلب تشخیص داده نمی‌شود. آگاهی از این بیماری و تشخیص زودهنگام می‌تواند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی داشته باشد.
در ادامه به علل، علائم و روش‌های درمان واریس لگنی می‌پردازیم.
یکی از علل درد باسن، کمردرد و درد زیر شکم واریس لگنی است ولی شایع‌ترین علت آن نمی‌باشد. علت‌های مهم‌تر دیگری مانند عفونت‌های لگنی و آندومتریوز مطرح هستند. پس برای بررسی درد لگنی اول به متخصص زنان مراجعه کنید و سپس بر اساس اولویت تشخیص، بررسی‌های لازم را انجام و در صورت نیاز سونوگرافی داپلر وریدی لگن را هم درخواست خواهد کرد.
در دوران بارداری بعضی از زنان رگهای متورم در ناحیه لگن و در قسمت تناسلی را تجربه میکنند. معمولاً مدتی پس از زایمان به طور خودبهخود برطرف میشود. اگر تا چند ماه بعد واریسهای ناحیه مشهود باشد بهخصوص اگر همراه درد لگنی باشد احتمال واریس لگن مطرح میشود.
خیر.
در بیماری واریس لگن واریس‌ها داخل بدن و در اطراف رحم ایجاد می‌شوند و واریسهای سطحی روی باسن ارتباطی با بیماری واریس لگن ندارند.
واریس لگن چیست؟
واریس لگن زمانی رخ می‌دهد که وریدهای اطراف رحم و تخمدان‌ها گشاد و پرخون شوند. این عارضه گاهی بدون علامت است و گاهی باعث درد مزمن لگنی میشود. اگر همراه با علائم باشد، به آن سندرم احتقان لگنی می‌گویند که بیشتر در زنان با بارداری‌های متعدد دیده میشود.
عوارض واریس لگنی
همان‌طور که اشاره شد خانم‌ها باسابقه چند بارداری ممکن است گرفتار این مشکل شوند و معمولاً در اواخر دهه دوم یا اوایل دهه سوم زندگی تظاهر می‌یابد. واریس لگنی در زنان کیفیت زندگی فردی و اجتماعی را کم می‌کند. این مشکل مانع ادامه دادن به فعالیت میشود. فرد را کلافه می‌کند دردی که همیشگی میشود و فقط در حالت درازکش آرام میشود و احساس تورم در پاها و سنگینی در یک طرف لگن مشکل‌ساز میشود. درد زمان نزدیکی زندگی خانوادگی را با چالش مواجه می‌کند.
علائم واریس لگنی
مهم‌ترین شکایت خانم‌ها، دردهای مکرر، مبهم و عمقی در ناحیه لگن است. مشخصه‌های درد واریس لگنی که نیاز به بررسی توسط دکتر متخصص واریس دارد را می‌توان به صورت خلاصه به این صورت نام برد. معمولاً درد واریس لگنی یک طرفه هست یعنی در سمت چپ یا راست بروز می‌کند و به ندرت در هر دو طرف دیده میشود.
- درد مزمن زیر شکم و لگن که بیش از شش ماه طول کشیده باشد.
- درد در زمان ایستادن و نشستن طولانی و در موقع نزدیکی تشدید میشود.
- درد دائمی است و نزدیک به عادت ماهانه بیشتر میشود.
- رگهای واریسی برجسته و تسبیحی شکل (خوشه‌ای) در کشاله ران، باسن و یا در ناحیه تناسلی ممکن است دیده شوند.
- درد آزاردهنده لگن با داروهای تجویزی متخصصین زنان معمولاً کم نمی‌شود.
6. مدت‌زمان درد: بیش از ۶ ماه ادامه دارد و با ایستادن یا نشستن طولانی تشدید میشود، گاهی آن‌قدر شدید که فرد را از کار و زندگی بازمی‌دارد.
7. شدت درد در طول روز: معمولاً صبح‌ها کمتر است و در ساعات پایانی روز افزایش می‌یابد.
8. تشدید درد در دوره‌های خاص: قبل از قاعدگی و در دوران بارداری شدت بیشتری دارد.
9. افزایش درد پس از بارداری: با هر بارداری، شدت ناراحتی بیشتر میشود.
10. محل درد: درد مبهم در ران، کشاله ران، ناحیه تناسلی و پایین لگن که در حالت ایستاده بدتر شده و با دراز کشیدن کاهش می‌یابد.
11. رگهای واریسی اطراف لگن: وجود واریس ران پا و کشاله ران، پشت ران، پا و ناحیه تناسلی، می‌تواند نشانه واریس لگنی باشد.
12. درد هنگام ادرار و دفع: ممکن است در زمان ادرار یا دفع احساس شود.
13. درد در رابطه جنسی: حین یا پس از نزدیکی رخ می‌دهد.
علل و عوامل خطر واریس لگنی
اختلال در عملکرد وریدها
ضعف یا نارسایی دریچه‌های وریدی باعث تجمع خون و گشاد شدن رگ‌ها در ناحیه لگن میشود.
بارداری‌های متعدد
افزایش حجم خون، تغییرات هورمونی و فشار رحم بر روی وریدها، احتمال واریس لگن را بیشتر می‌کند.
تغییرات هورمونی
سطوح بالای استروژن، به‌ویژه در بارداری، باعث شل شدن دیواره رگ‌ها و گشاد شدن آنها میشود.
ژنتیک
سابقه خانوادگی واریس یا مشکلات عروقی، ریسک ابتلا را افزایش می‌دهد.
ایستادن یا نشستن طولانی
کاهش جریان خون در لگن و افزایش فشار وریدی می‌تواند زمینه‌ساز این عارضه باشد.
چاقی
اضافه‌وزن فشار بیشتری به رگهای لگنی وارد کرده و احتمال واریس را بالا می‌برد.
سابقه بیماریهای وریدی
واریس پا یا ترومبوز وریدی عمقی، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
تشخیص واریس لگنی
تشخیص واریس لگنی ابتدا بر اساس شرح حال بیمار و معاینه دقیق صورت می‌گیرد. لمس یا مشاهده رگهای برجسته در ناحیه تناسلی، کشاله ران و زیر باسن از علائم مشکوک به این بیماری هستند.
برای تشخیص قطعی، نیاز به بررسی‌های تخصصی و تصویربرداری مانند: سونوگرافی لگن، سی‌تی‌اسکن یا ونوگرافی است. در ونوگرافی، کاتتری به ورید لگن یا تخمدان وارد شده و پس از تزریق ماده حاجب، تصاویر دقیقی از رگ‌ها گرفته میشود تا پزشک بتواند درمان مناسب را انتخاب کند. این روش در بیشتر موارد سریع و بدون نیاز به بستری انجام میشود.
درمان واریس لگنی
هدف درمان:
تمرکز اصلی درمان واریس لگن، کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی بیماران است. ابتدا از داروهای ضد درد و قرص‌های پیشگیری از بارداری برای کاهش علائم استفاده میشود. در موارد شدیدتر، روش‌های درمانی تخصصی مورد نیاز است.
درمان دارویی سندرم احتقان لگن
واریس لگن می‌تواند باعث درد مزمن و مشکلاتی در زندگی روزمره شود، اما با درمان مناسب، می‌توان علائم آن را کنترل کرد. درمان معمولاً شامل ترکیبی از داروهای پزشکی و روان‌درمانی برای کاهش استرس و بهبود کیفیت زندگی است.
مهم‌ترین داروها برای درمان واریس لگن
✅ داروهای پروژستینی: مانند قرص‌های پیشگیری از بارداری و دانازول، که به تنظیم هورمون‌ها کمک میکنند.
✅ داروهای گنادوتروپینی (GnRH): برای کاهش علائم و تنظیم عملکرد هورمونی.
✅ دی‌هیدروارگوتامین: برای بهبود گردش خون و کاهش التهاب رگ‌ها.
✅ داروهای وریدی: مانند دافلون، که به بهبود عملکرد رگ‌ها و کاهش تورم کمک میکنند.
روش‌های درمانی غیر دارویی
- آمبولیزاسیون و اسکلروتراپی: روشی کم‌تهاجمی که تحت هدایت اشعه ایکس انجام شده و بیمار همان روز مرخص میشود.
- استنت وریدی: در برخی موارد برای رفع نارسایی وریدهای لگنی از استنت رگ استفاده میشود.
- جراحی (نادر): در موارد مقاوم، ممکن است برداشتن رحم و تخمدان‌ها ضروری شود.
- ورزش و فعالیت بدنی: ورزش‌های تقویت‌کننده عضلات کف لگن، مانند تمرینات کگل، در کاهش علائم مؤثر هستند.
- کنترل وزن و پیشگیری از یبوست به کنترل دردهای واریس لگن و بهبود شرایط کمک می‌کند.
نقش روان‌درمانی در درمان واریس لگن
علاوه بر دارو، روان‌درمانی یکی از بخش‌های مهم درمان است. درد مزمن واریس لگن و مشکلات ناشی از آن ممکن است بر روابط زناشویی و کیفیت زندگی تأثیر بگذارد، بنابراین مدیریت استرس و دریافت مشاوره تخصصی می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند.
فیلم ورزش برای واریس واژن و واریس لگن
آیا واریس لگنی خطرناک است؟
واریس لگنی معمولاً خطرناک نیست، اما می‌تواند باعث درد مزمن و کاهش کیفیت زندگی شود. در برخی موارد، در صورت عدم درمان، ممکن است مشکلاتی مانند گسترش واریس به پاها، اختلال در عملکرد وریدها و تشدید درد ایجاد شود. خوشبختانه، با تشخیص به‌موقع و روش‌های درمانی مناسب، می‌توان علائم را کنترل و از عوارض جلوگیری کرد.
آیا هر واریس لگنی نیاز به درمان دارد؟
واریس لگنی اگر درد و ناراحتی خاصی ایجاد نکرده باشد نیاز به درمان ندارد.
بیماران زیادی هستند که به دنبال سونوگرافی معمولی شکم و لگن واریسهای اطراف رحم و تخمدان یا کف لگن توسط سونوگرافی مشاهده و گزارش میشود و با تشخیص واریس لگن به مرکز بیماریهای ورید ارجاع می‌شوند.
پیشگیری از واریس لگنی
برای پیشگیری از واریس لگنی، رعایت چند نکته ساده می‌تواند مؤثر باشد:
- فعالیت بدنی منظم
ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا و تمرینات تقویت‌کننده عضلات کف لگن به بهبود گردش خون کمک میکنند.
- کنترل وزن
اضافه‌وزن فشار بیشتری به وریدهای لگنی وارد می‌کند و خطر واریس را افزایش می‌دهد.
- پرهیز از نشستن یا ایستادن طولانی
تغییر وضعیت بدن و استراحت در فواصل منظم می‌تواند از تجمع خون در وریدها جلوگیری کند.
- داشتن رژیم غذایی سالم
مصرف غذاهای سرشار از فیبر برای جلوگیری از یبوست و مصرف کافی مایعات به بهبود عملکرد رگ‌ها کمک می‌کند.
- مدیریت هورمون‌ها
مشورت با پزشک درباره مصرف داروهای هورمونی، از جمله قرص‌های پیشگیری از بارداری، ضروری است.
- تمرینات کگل
این تمرینات باعث تقویت عضلات کف لگن شده و جریان خون را بهبود می‌بخشند.
با رعایت این نکات می‌توان احتمال بروز واریس لگنی را کاهش داد و از مشکلات ناشی از آن پیشگیری کرد.
ورزش برای واریس لگن
ورزش و کاهش وزن از فاکتورهای مهم در کنترل علایم واریس لگنی است.
ورزش‌های هوازی عموماً در تخلیه وریدی مؤثر بوده و علائم انواع واریس از جمله واریس لگنی را بهبود می‌دهند.
به طور اختصاصی می‌توانیم به ورزش‌هایی اشاره کنیم که باعث تقویت عضلات لگن شده و روی وریدهای لگنی اثر میکنند.
از جمله رایج‌ترین این ورزش‌ها تمرینات کگل هستند که در مقاله ورزش واریس در دسترس می‌باشد.
دکتر مهرداد اقدسی استاد بیماریهای ورید و مسئول کلینیک از پزشکان پیشرو در درمان بیماریهای وریدی هستند.
دیگر همکار کلینیک ورید، استاد دکتر بابک شریف کاشانی از صاحب‌نظران بیماریهای مربوط به لخته شدن خون و آمبولی ریه هستند که ریاست بخش آنژیوگرافی و قلب بیمارستان را بر عهده دارند .
دکتر علیرضا صراطی از همکاران جوان در کلینیک و فلوشیپ اینترونشنال قلب و عروق هستند که پس از معرفی بیماران از بخش قلب و آنژیوگرافی در ابتدا معاینات و بررسی اولیه توسط دکتر صراطی صورت می‌گیرد.
