عوارض و خطرات واریس
عوارض واریس چیست؟ آیا واریس خطر دارد؟ اگر این‌طور است، خطرات بیماری واریس چیست؟ بیماری رگ‌های واریسی (نوعی نارسایی وریدی) معمولاً در ارتباط با ساق پاها است، اما می‌تواند روی مچ پاها نیز تأثیر بگذارد.
این وضعیت به‌قدری رایج است که توسط هزاران نفر در جهان به‌صورت ظاهرشدن وریدهای پیچیده و متورم، تجربه شده است. بدین دلیل لازم دانستیم تا شرحی برای سؤال خطرات واریس چیست نوشته و این آگاهی را بدهیم که بله! واریس خطر دارد و باید درمان به‌موقع برای آن صورت پذیرد.
درمان واریس علائم بیماری شامل بر درد، سنگینی، گرفتگی عضلات را برطرف می‌کند و از بروز عوارض ناشی از واریس در آینده به‌خوبی پیشگیری می‌کند اما برخی از عوارض مثل تغییر رنگ پوست با درمان واریس برطرف نمی‌شود. درکل هر چه واریس قدیمی‌تر باشد یادگاری‌های آن بیشتر می‌شود
ورم پا بهتر می‌شود ولی به درجاتی باقی می‌ماند. زخم واریس با درمان واریس بسته می‌شود ولی جای زخم می‌ماند.
زخم خوب می‌شود ولی جای زخم می‌ماند.
تغذیه پوست نرمال می‌شود ولی زمختی و زبر شدن پوست رفع نخواهد شد.
به همین دلایل توصیه می‌شود برای درمان واریس به‌موقع اقدام کنید. با پیشرفت علم پزشکی، واریس به‌صورت سرپایی و در کمتر از یک ساعت درمان قطعی می‌شود کوتاهی در مورد این بیماری پذیرفته نیست.
خونریزی واریسی معمولاً به دنبال خارش و دست‌کاری موضعی و در مواقعی حتی خودبه‌خود اتفاق می‌افتد معمولاً از زخم بسیار کوچکی خونریزی جهنده و با فشار زیاد اتفاق می‌افتد.
در صورت مواجهه با این شرایط خونسردی خود را حفظ کنید و اقدامات ذیل را انجام دهید:
بلافاصله نشسته موضع را بررسی و محل خونریزی را پیدا کنید.
با انگشت روی محل خونریزی حدود ۱۵-۲۰ دقیقه فشار دهید حتی ممکن است لازم باشد زمان طولانی‌تری محل خونریزی را فشار دهید.
بعد از بند آمدن خونریزی بانداژ نسبتاً سفت روی محل خونریزی بسته شود. می‌توانید برای بانداژ از گاز و باند و یا پارچه تمیز استفاده کنید.
۱-۲ ساعت استراحت کنید.
سپس به مرکز درمانی مراجعه نمایید.
بیمار مبتلا به واریس طنابی باید در موقع سرپا ماندن و کار روزانه، جوراب واریس کلاس ۲ بپوشد. فشار این جوراب‌ها بین ۲۰-۳۰ میلیمتر جیوه است. عمر جوراب واریس 6 ماه است و پس از این مدت بایستی تعویض شود. استفاده مداوم از جوراب از بروز مشکلات متعاقب واریس پیشگیری می‌کند. به زبان ساده جوراب از پیشرفت بیماری تا حد زیادی جلوگیری می‌کند ولی آن را درمان نمی‌کند.
پوشیدن گن و لباس تنگ و نیز استفاده از کفش پاشنه بلند اثر بدی بر وضعیت واریس پاها دارند. در صورت نیاز توصیه می‌شود زمان استفاده از این لباس‌ها و کفش‌ها کوتاه شود.
عوامل ایجاد واریس پا
رگ‌های واریسی، بزرگ و پیچ‌خورده هستند. واریس می‌تواند در هر نقطه از بدن اتفاق بیفتد، اما بیشتر در پاها مشاهده می‌شود. با اینکه رگ‌های واریسی یک بیماری پزشکی جدی محسوب نمی‌شود، اما می‌تواند بسیار آزاردهنده بوده و به مشکلات جدی‌تری منجر شود. همچنین آمارها نشان می‌دهد که این بیماری از هر 10 بزرگسال، 3 نفر را درگیر می‌کند. واریس در زنان دراین‌بین بیماری‌ست که بیشتر از مردان به آن مبتلا می‌شوند ولی در مردان شدیدتر است.
رگ‌های واریسی معمولاً هنگامی به وجود می‌آیند که دریچه‌های ریز موجود در رگ‌ها، آسیب‌دیده یا ضعیف شوند. به‌طورکلی، دلیل این موضوع می‌تواند سن، ژنتیک یا یک بیماری زمینه‌ای باشد. در واقع در این بیماری، خون به طور معمول در کل سیستم گردش خون جریان نداشته و برگشت‌خورده یا در رگ‌ها جمع می‌شود که اگر این وضعیت درمان نشود، وریدها متورم شده و تغییر رنگ می‌دهند و منجر به ایجاد ظاهری نه‌چندان جالب می‌شوند.
اگر کسی دچار رگ‌های واریسی باشد، به‌خوبی می‌داند که این وضعیت تا چه اندازه ناتوان‌کننده و آزاردهنده است. حتی فعالیت‌های ساده روزانه مانند راه‌رفتن یا ایستادن نیز می‌تواند باعث درد و ناراحتی وی شود. علاوه‌برآن بی‌حرکت ماندن برای مدت زمانی طولانی، سبب تشدید علائم آن می‌شود.
بدین منظور اگر کسی دچار اضافه‌وزن، کم‌تحرکی، سن بالای 45 سال، سابقه خانوادگی (ارثی) و فشارخون بالا است و یا اینکه مجبور است برای مدت‌زمان طولانی بنشیند یا بایستد، بیشتر احتمال دارد که به عوارض واریس در پا دچار شود.
علائم رگ‌های واریسی
همچنان که علائم رگ‌های واریسی ممکن است به‌آرامی بروز کنند، عوارض دردناک و ناراحت‌کننده نیز مانند موارد زیر ایجاد می‌شوند؛
- پای سنگین
- سوزش
- گرفتگی عضلات
- تورم، خارش
- تغییر رنگ پوست
- احساس درد پس از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت
بنابراین می‌بایست به مواردی مانند:
- افزایش تورم پاها
- احساس درد در ناحیه پاها
- قهوه‌ای رنگ شدن پوست پا یا گرم‌شدن آن
کنترل جریان خون جهت کنترل رگ‌های واریسی و بالابردن پاها پس از پیاده‌روی یا ایستادن طولانی‌مدت توجه داشت.
در ادامه می‌توانید خطرات و عوارض واریس را در قالب ویدئو مشاهده نمایید.
عوارض واریس پا در جوانی
وقتی در مورد مسائل وریدی صحبت می‌کنیم اغلب افراد مسن به ذهن خطور می‌کنند. اما حقیقت این است که رگ‌های واریسی در برخی از افراد از همان عنفوان نوجوانی شروع به بروز می‌کنند. خوشبختانه در جوانان علائم واریس چندان شدید و آزاردهنده نیست. زیرا جوانان به سبب ورزش‌کردن و انجام فعالیت‌هایی که به سوخت‌وساز بیشتر و حفظ تناسب‌اندام آنها منجر می‌شود، ممارست بیشتری ورزیده و نهایتاً این وضعیت به بهترشدن جریان خون در پاهای آنها کمک می‌نماید.
اما متأسفانه این قضیه باعث می‌شود تا جوانان مبتلا به واریس، کمتر به این بیماری اهمیت داده و در نتیجه میل کمتری برای درمان آن از خود نشان دهند. متأسفانه بیماران با سنین پایین، تا مدت‌ها با این بیماری زندگی کرده و برای درمان واریس پا اقدامی نمی‌کنند. اما به‌محض اینکه این بیماری در جوانان از حالت خفیف به مزمن تبدیل می‌شود، آن زمان است که علائم بیماری تشدید یافته و آرام، آرام ناراحتی‌ها و عوارض واریس شروع می‌شود.
چرا نوجوانان دچار عوارض واریس می‌شوند؟
یکی از بزرگ‌ترین عواملی که سلامت رگ‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، رابطه ژنتیک با واریس است؛ بنابراین اگر جوانی مستعد ابتلا به ضعف رگ‌ها است، احتمال آن نیز وجود دارد که دچار واریس و خطرات آن شود.
چاقی نیز در بین جوانان از عوامل شایع بسیاری از بیماری است. بچه‌ها بی‌تحرک‌تر از هر زمان دیگری هستند و ترجیح می‌دهند بیشتر وقت خود را با تلفن‌های همراه خود بگذرانند. در نتیجه کمبود تحرک همراه با وزن اضافی نیز جز عواملی است که به رگ‌ها فشار وارد می‌کند و می‌تواند باعث آسیب جدی به آنها شود.
از قضا عکس این مورد نیز صادق است. ممکن است نوجوانانی که خود را در معرض فعالیت‌های بدنی و ورزشی بسیار سخت و پرفشار قرار می‌دهند نیز در معرض خطرات رگ‌های واریسی و رگ‌های عنکبوتی قرار بگیرند.
به بیان واضح‌تر ضربه به یک ناحیه ممکن است باعث آسیب به وریدها شده و نارسایی وریدی را سبب شود؛ بنابراین در این مورد، کسانی بیشتر در معرض ابتلا به واریس قرار دارند که ورزش شدید می‌کنند و فشار سنگینی روی پاهای خود اعمال می‌نمایند، مانند:
- بازیکنان والیبال: آنها تمام روز روی پای خود ایستاده‌اند و از زانوبندهای محکم استفاده می‌کنند.
- ژیمناست‌ها: به دلیل ایستادن طولانی‌مدت و مهیا شدن شرایط برای آسیب‌دیدگی مفاصل.
- دونده‌ها: بدن برای پمپاژ سریع خون در رگ‌های پا نیاز به بزرگ‌شدن رگ‌ها دارد.
بنابراین بدون توجه به سنی که دارید، اگر متوجه احساس سنگینی در پاها، خستگی و درد شده‌اید و یا حتی می‌توانید رگ‌های واریسی را مشاهده کنید، بدانید که بهترین زمان برای شروع درمان، همین مراحل اولیه ابتلاست. علاوه‌برآن نباید به دلیل احساس خجالت، عوارض واریس را پنهان کنید.
معمول‌ترین عوارض واریس درمان نشده
اگر واریس به‌موقع درمان نشود، مجموعه علائمی به‌مرورزمان بیماران را گرفتار خود می‌کند:
- احساس پا درد شدید به‌گونه‌ای که روزمره زندگی را تحت الشعاع قرار دهد.
- احساس خستگی و سنگینی پا به‌قدری‌که گویی مچ پا به وزنه‌ای بسته شده و حرکت کردن با مشکل مواجه شده است.
- بی‌قراری پا در هنگام خواب که خواب راحت را از بیمار سلب می‌کند و ممکن است حتی بیمار به داروهای خواب‌آور پناه ببرد.
- گرفتگی عضلات پا که معمولاً به‌صورت درد ناگهانی و شدید در عضلات پشت ساق پا ایجاد شده و بیمار را از خواب بیدار می‌کند.
- خراشیده و ملتهب شدن پوست پا به دلیل خارش شدید آن.
خطرات رگ‌های واریسی
تا اینجا دانستیم که بیماری واریس باعث ایجاد یک سری اثرات منفی در زندگی مبتلایان می‌شود. اما جالب است بدانید که عوارض درمان نکردن واریس پا برای همه بیماران پیش نمی‌آید و معمولاً سراغ افرادی می‌رود که سالیان طولانی واریس داشته‌اند اما برای درمان اقدام خاصی انجام نداده‌اند.
در این بیماران به‌مرورزمان و نیز با پیشرفت بیماری، سه دسته مشکل بروز می‌کند:
- در درجه اول علائم بیماری تشدید می‌شود. برای مثال بیمار از پا درد و سنگینی پا به ستوه می‌آید به‌طوری‌که حتی انجام کارهای عادی و روزمره برایش دشوار می‌شوند.
- در مرحله بعدی عوارض رگ‌های واریسی نمود پیدا می‌کند. برای مثال رنگ پوست پا تغییر کرده و به تیرگی متمایل می‌شود. تغییر رنگ مچ پا و حضور لکهای قهوه‌ای رنگ در ناحیه قوزک و ساق پا رویت می‌شود. همچنین خارش پوست، قرمزی و مواردی ازاین‌دست بیمار را آزار می‌دهند.
- البته خطرات متعاقب این بیماری نیز پیوسته در کمین بیمار است. به بیان بهتر، بیمارانی که به واریس پیشرفته مبتلا بودند ولی با سهل‌انگاری و عدم توجه لازم، پس از یک سفر طولانی‌مدت، با عارضه لخته خون در پا و مشکلات پیرامون آن مواجه شدند.
عوارض واریس پا
علاوه بر چندین عارضه جانبی واریس، عوارض مختلفی نیز وجود دارند که در صورت وجود معمولاً چندین سال پس از تشخیص اولیه برای اکثر بیماران ایجاد می‌شوند. عوارض ممکن است از خفیف تا شدید باشند و هیچ راهی برای تعیین اینکه آیا کسی از همه عوارض احتمالی رگ‌های واریسی رنج می‌برد وجود ندارد.
اما عوارض واریس شدید می‌تواند به دلیل گردش خون ضعیف در اندام آسیب‌دیده، به خطرات بزرگی منتهی شود. شدت این عوارض بسیار متفاوت بوده و برخی از اثرات مانند احتمال آمبولی ریوی در اثر لخته خون در وریدهای عمقی (بیماری DVT)می‌تواند کشنده نیز باشد. واریس مستعد لخته سطحی است ۴ درصد لخته‌های سطحی منجر به آمبولی ریه می‌شوند.
در حقیقت واریس و عوارض آن به‌هیچ‌عنوان نباید بی‌اهمیت تلقی شوند و مهم است که از این عوارض آگاهی داشته باشید تا بتوانید درمان مناسب آن را بیابید. بدین منظور لیست زیر شامل مهم‌ترین عوارض رگ‌های واریسی است که به‌محض بروز، نیاز به پیگیری جدی دارند و در حقیقت به فرد هشدار می‌دهند که بیماری در حال پیشرفت است:
اگزمای پوستی
دور از تصور نیست که اگزمای وریدی با مشکلات پوستی اشتباه گرفته شود، بخصوص در بیمارانی که واریس نهفته دارند. اگزمای واریس منجر به قرمزی و پوسته، پوسته شدن پوست در ناحیه آسیب‌دیده شده و نیز ایجاد برخی از تاول‌ها نیز محتمل است. در واقع این عارضه ناشی از پرخونی و تجمع مایع در زیر سطح پوست بوده و خارش شدید پوست به همراه تغییر بافت آن نیز رویت می‌شود.
همچنین این عارضه، پوست را مستعد ابتلا به عفونت نیز می‌کند و بیشتر در افراد چاق و کم‌تحرک که سن بالای ۷۰ سال دارند بروز می‌نماید.
تورم مچ پاها – edema
یکی دیگر از عوارض ورم پاهاست. در اوایل ظهور بیماری، تورم موقتی است. بدان معنی که عصر هنگام پاها قدری دچار تورم می‌شوند که البته با استراحت شبانه به‌سادگی برطرف می‌شود. اما درصورتی‌که بیماری قدیمی شده باشد، به سبب اینکه جریان لنفی هم در درازمدت دچار آسیب می‌گردد تورم مچ پاها به‌صورت دائمی به وجود می‌آید که به‌مرورزمان ممکن است تا زانو هم پیشرفت کرده و متأسفانه با استراحت هم به‌خوبی برطرف نمی‌شود.
زخم varicose ulcer
ممکن است در بیمار مبتلا به واریس، به دلیل افزایش فشار وریدی در ناحیه پایین پا، زخم وریدی ایجاد شود. به عبارتی ممکن است زخم‌های دردناکی روی پوست در نزدیکی رگ‌های واریسی، به‌ویژه در نزدیکی مچ پا ایجاد شود. در حقیقت تورم و مایعات اضافی موجود در بافت، منجر به اختلال تغذیه سطحی پوست می‌شود؛ بنابراین آسیب اندک به پاها می‌تواند منجر به زخم‌هایی شود که بهبود آن مدت زیادی طول می‌کشد. معمولاً قبل از تشکیل زخم‌ها، لکهای با رنگ متفاوت روی پوست شروع به نمود می‌کند.
زخم واریس به نام زخم استاز یا زخم وریدی هم شناخته می‌شوند. باوجودآنکه وقوع زخم به‌ندرت پیش می‌آید ولی هزینه‌های سنگینی را برای جامعه و فرد به دنبال دارد و کیفیت زندگی بیمار را دچار چالش می‌کند. علائم زخم واریس و راه‌های درمان آن را بخوانید.
لخته شدن خون یا فلبیت
لخته شدن خون از دیگر عوارض واریس است. گاهی اوقات رگ‌های پاها سفت و دردناک می‌شوند. رگ واریسی که دچار این حالت می‌شود ممکن است دچار لخته شدن خون در وریدهای سطحی باشد. ترومبوفلبیت سطحی می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات مهم‌تری مانند ترومبوفلبیت عمقی و آمبولی ریه شود و لازم است حتماً به پزشک مراجعه شود در مواردی از لخته‌های سطحی لازم است داروی ضدانعقادی برای مدتی مصرف شود تا از پیشرفت لخته و آمبولی احتمالی پیشگیری گردد.
خونریزی
در برخی موارد ممکن است رگ‌های بسیار نزدیک به سطح پوست بر اثر ضربه و یا بریدن دچار خونریزی شوند و باوجوداینکه محل زخم بسیار کوچک است خون با فشار زیادی خارج می‌شود به‌طوری‌که متوقف کردن این خونریزی قدری مشکل باشد.
این وضعیت می‌تواند برای بیماران کاملاً نگران‌کننده باشد در این هنگام فرد می‌بایست دراز بکشد، پاهایش را بالا آورده و به طور مستقیم به زخم فشار وارد نماید و ۲۰-۳۰ دقیقه ادامه دهد. (اما دقت کنید که اگر با این کار خونریزی متوقف نشود، می‌بایست سریعاً با اورژانس تماس بگیرید و تا زمان مراجعه آنها در همان وضعیت بمانید).
نارسایی وریدی
اگر جریان خون برای مدت‌زمان طولانی مختل شود، می‌تواند بر تبادل اکسیژن و پردازش مواد مغذی و مواد زائد تأثیر بگذارد. این شرایطی است که به‌عنوان نارسایی مزمن وریدی شناخته می‌شود. تغییر رنگ پوست، ورم پا، زخم و همه این مشکلات در زمینه نارسایی مزمن وریدی هستند.
لیپودرماتوسکلروز
عارضه درازمدت واریس شدید است که به‌صورت سفت‌وسخت شدن پوست تظاهر می‌کند و رنگ آن به قهوه‌ای تغییر نماید. این وضعیت معمولاً در ناحیه ساق پا ایجاد شده و اغلب غیرقابل‌برگشت است.
خارج‌شدن ترشحات آبکی از پوست
با جمع‌شدن فشار در رگ‌ها، مایعات موجود در خون که مایعات سروز نامیده می‌شوند از رگ‌ها خارج شده و به بافت اطراف آن منتقل می‌شوند. این تجمع مایع در بافت به‌صورت تورم در پاها مشاهده می‌شود. با افزایش تورم و مایع در بافت، بدن تلاش می‌کند تا راهی برای ازبین‌بردن مایعات پیدا کند و نهایتاً می‌تواند آن را از طریق پوست به بیرون بریزد. مایع مذکور معمولاً به رنگ زرد شفاف بوده که می‌تواند از پاها خارج شود.
عفونت
می‌دانیم که باکتری‌ها به طور طبیعی در سراسر بدن یافت می‌شوند. اما وقتی بافت‌ها دچار اختلال تغذیه‌ای توأم با تورم و تجمع مایع می‌شوند مشابه همین حالتی که در واریس مزمن دیده می‌شود، این امر در دفاع طبیعی بدن در برابر ورود میکروب‌های مضر تداخل ایجاد می‌کند. در حقیقت باکتری‌هایی که به طور طبیعی روی سطح پوست ما وجود دارند می‌توانند وارد بدن شده و باعث ایجاد عفونت پوستی به نام سلولیت کنند.
تغییر رنگ پوست
نشانه بیماری وریدی پیشرفته است. این تغییر رنگ پوست در بالای مچ پا رخ می‌دهد. وقتی گلبول‌های قرمز از رگ خونی آسیب‌دیده خارج شود، هموگلوبین تجزیه شده و در بافت تا به‌صورت هموسیدرین قهوه‌ای رنگ رسوب می‌کند و این امر باعث تغییر رنگ شده که به‌عنوان هایپرپیگمنتیشن شناخته می‌شود.
دیگر عوارض واریس
- ناتوانی در راه‌رفتن یا ایستادن به مدت طولانی
- درماتیت که می‌تواند زمینه‌ساز از مشکلات پوست باشد
- ایجاد سرطان یا سارکوم در زخم‌های طولانی‌مدت وریدی
- نکروز چربی حاد در مچ پای افراد دارای اضافه‌وزن و تورم شدید
عوارض واریس در دوران بارداری
دوران بارداری، باعث. بروز و تشدید رشد واریس می‌شود. تغییرات هورمونی در دوران بارداری، افزایش حجم خون در بدن مادر و فشرده شدن وریدهای شکم و لگن به‌وسیله بزرگ‌شدن رحم، همه باعث می‌شوند که فشار بیشتری به رگ‌های خونی مادر، به‌ویژه رگ‌های پاها که باید بر خلاف نیروی جاذبه کار کنند وارد شود .
اکثر رگ‌های واریسی مربوط به دوران بارداری پس از زایمان بهبود می‌یابند، اما لازم به ذکر است که با هر بار حاملگی متوالی بدتر می‌شوند.
واریس طنابی که قبل از بارداری در پای مادر وجود داشته باشد در حین بارداری در خطر لخته شدن خون است .
سه توصیه مهم در مورد عوارض و خطرات واریس در بارداری
- ما معتقدیم که همه خانم‌ها باید از جوراب‌های فشاری الاستیک در طول بارداری استفاده کنند تا از شدت علائم و خطرات واریس پا در بارداری کاسته شود.
- اگر زنی دچار واریس طنابی است باید قبل از بارداری برای درمان آن به پزشک مراجعه کند.
- بارداری فرد را مستعد بروز و تشدید واریس می‌کند برای درمان واریس بارداری باید تا شش ماه بعد از زایمان صبر کرد.
پیشگیری از عوارض واریس
اقدامات مفیدی که می‌توانید برای جلوگیری از خطرات واریس پا انجام دهید، شامل موارد زیر است:
- منظم ورزش کنید.
- از وزن خود مراقبت کنید.
- رژیم غذایی با فیبر بالا و نمک کم را پیش بگیرید.
- از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند پرهیز نمایید.
- زمان طولانی در وضعیت نشستن یا ایستادن ثابت نباشید.
- از جوراب‌های پیشگیری واریس استفاده کنید.
- واریس طنابی را به‌موقع درمان کنید.
