واریس در بارداری: علت، پیشگیری و درمان [آپدیت ۱۴۰۳]
واریس خفیف هیچ خطری برای مادران باردار و جنین به همراه ندارد و معمولا خطری متوجه جنین نخواهد شد.
1- واریس در بارداری
واریس یکی از عوارض شایع دوران بارداری است و حدود یک سوم از بانوان این مشکل را تجربه می‌کنند. تغییرات هورمونی در بدن مادر و تغییرات طبیعی فیزیولوژیک مانند افزایش وزن موجب بروز واریس می‌شوند.
2- انواع واریس در بارداری
بانوان باردار ممکن است انواع مختلفی از بیماری واریس را تجربه کنند که در ادامه به طور خلاصه برای شما بیان خواهد شد:
- واریس طنابی پا
- واریس مویرگی پا
- واریس دستگاه تناسلی
- واریس شکم
3- علل مهم واریس بارداری
- بالارفتن سطح هورمون پروژسترون
- افزایش حجم خون در گردش
- بزرگ‌شدن رحم
4- پیشگیری از واریس بارداری
- پیروی از برنامه ورزشی منظم تحرک کافی
- بالا قراردادن پاها در فواصل زمانی کار روزانه
- درازکشیدن به پهلوی چپ در زمان خواب
- گنجاندن منابع ویتامین کافی با نظر پزشک
- در زمان نشستن پا روی پا نیندازید.
- احتراز از مصرف بی رویه نمک خوراکی
- جوراب واریس کلاس یک بالای ران در موقع روز و کار
5- روش کنترل علائم واریس واژن در دوران بارداری چیست؟
به طور کلی درمان خاصی برای واریس واژن در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. اما با روش‌های زیر می‌توان درد آن را تسکین داد:
- به صورت مداوم از جوراب واریس و گن طبی استفاده کنید.
- برای کاهش تورم رگ‌های واریسی از کمپرس آب سرد استفاده کنید.
- پدهای بهداشتی مخصوص بانوان نیز ابزار مناسبی برای تسکین درد واریس واژن در دوران بارداری هستند.
- به صورت طولانی مدت در یک حالت خاص مانند نشستن طولانی مدت قرار نگیرید.
- برای جلوگیری از خارش واژن می‌توانید از پماد زینک اکساید استفاده کنید.
6- رگ‌های واریسی دوران بارداری چه زمانی از بین می‌روند؟
به صورت معمول رگ‌های واریسی دوران بارداری طی مدت زمان ۴ الی ۶ ماه بعد از زایمان از بین می‌روند. در غیر این صورت نیاز است بعد از گذشت ۶ ماه به متخصص مراجعه کنید تا از روش‌های درمانی دیگر برای از بین بردن رگ‌های واریسی استفاده کند.
برای اطلاعات بیشتر درباره واریس در بارداری همچنین پیشگیری و درمان این ن
واریس در بارداری چیست؟
واریس بارداری، که به آن واریس‌های حاملگی هم می‌گویند، رگ‌های متورم و پیچ‌خورده‌ای هستند که در دوران بارداری، به خصوص در سه ماهه سوم، بیشتر در پاها، مچ پا و ناحیه تناسلی خارجی ظاهر می‌شوند. واریس در اطراف مقعد نیز می‌تواند رخ دهد که به آن بواسیر می‌گویند. رگ‌های عنکبوتی و رگ‌های طنابی روی پاها نیز از دیگر واریس‌های شایع در دوران بارداری هستند.
واریس دستگاه تناسلی، واریس واژن در بارداری
در دوران بارداری، خون‌رسانی به لگن افزایش می‌یابد و برگشت خون به قلب آهسته‌تر می‌شود. به همین دلیل، واریس واژن در بارداری یک موضوع نسبتاً شایع است و جای نگرانی ندارد.
این نوع واریس معمولاً در ناحیه تناسلی ایجاد می‌شود و به صورت رگ‌های برجسته و بنفش یا آبی دیده می‌شود. واریس واژن در دوران بارداری معمولاً خود بخود و بدون هیچ اقدامی طی شش هفته تا شش ماه پس از زایمان از بین می‌رود.
در صورتی که واریس دستگاه تناسلی پس از شش ماه از بین نرفت، می‌توان از روش‌های درمانی مانند اسکلروتراپی و در موارد شدیدتر از آمبولیزاسیون استفاده کرد.
علایم واریس واژن
شایع‌ترین علائمی که زنان تجربه می‌کنند درد اطراف لگن و یا کمر است و درد اغلب در طول روز بدتر می‌شود.
- درد همچنین در حین مقاربت جنسی و قاعدگی تشدید می‌شود.
- احساس تکرر ادرار
خطرات واریس واژن در بارداری
واریس واژن روی نحوه زایمان یا سزارین تأثیری نمی‌گذارد و خطرناک نیست. این رگ‌ها جریان خون کمی دارند. در نتیجه، حتی اگر حین زایمان خونریزی نیز رخ دهد، به‌راحتی قابل‌کنترل است. به طور معمول واریس واژن در حدود شش هفته پس از زایمان از بین می‌رود.
علایم واریس در بارداری
- خارش و ناراحتی در پوست بالای رگ‌ها
- پاهای متورم (تجمع مایع)
- گرفتگی عضلانی
- حساسیت
- کبودی
- عارضه‌های پوستی مانند اگزما یا زخم واریسی (در موارد شدید)
علت واریس بارداری
علت اصلی واریس در بارداری ترکیبی از تغییرات هورمونی و فیزیکی است.
افزایش هورمون پروژسترون
این هورمون باعث شل شدن دیواره‌های رگ‌ها می‌شود که می‌تواند جریان خون را مختل کند.
افزایش حجم خون
برای تغذیه جنین در حال رشد، میزان خون در بدن مادر تا ۵۰ درصد افزایش می‌یابد.
فشار رحم
رشد رحم می‌تواند جریان خون را مختل کرده و منجر به تورم و واریس شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در دوران بارداری، اگر با علائم زیر مواجه شدید، به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید یا ناگهانی در پاها ایجاد شود.
- تورم در بارداری تا حدی طبیعی است؛ ولی اگر تورم بیش از اندازه و یا ناگهانی به وجود آید.
- قرمزی یا گرمی یا کبودی بدون دلیل در پوست پا
- تنگی نفس و یا درد قفسه سینه
درمان واریس پا و واژن در دوران بارداری
واریس در دوران بارداری معمولاً پس از زایمان برطرف می‌شود، اما برای کاهش علائم و پیشگیری از پیشرفت آن می‌توان اقدامات زیر را انجام داد.
۱. پوشیدن جوراب واریس بارداری
جوراب واریس به بهبود گردش خون کمک می‌کند. بهتر است صبح‌ها قبل از برخاستن از تخت پوشیده شود.
۲. تغییر وضعیت بدن
از نشستن و ایستادن طولانی پرهیز کرده و هر ۳۰ دقیقه یک‌بار حالت خود را تغییر دهید.
۳. کمپرس سرد
برای کاهش التهاب و تورم مؤثر است.
۴. بالابردن پاها
در حالت استراحت، پاها را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
۵. ورزش ملایم
پیاده‌روی روزانه ۲۰ تا ۳۰ دقیقه به تقویت گردش خون کمک می‌کند.
۶. رعایت تغذیه سالم
مصرف غذاهای سرشار از فیبر و ویتامین‌های C و E به‌سلامت عروق کمک می‌کند.
۷. خوابیدن به پهلوی چپ
این حالت فشار بر روی رگ‌های اصلی را کاهش می‌دهد.
درمان واریس بارداری پس از زایمان
اگر پس از ۶ ماه بهبود نیافتید، روش‌هایی مانند اسکلروتراپی یا لیزر واریس روش‌های درمانی مؤثری هستند.
راه‌های پیشگیری از واریس در بارداری
۱. ورزش منظم
فعالیت بدنی روزانه مانند پیاده‌روی به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه می‌تواند به بهبود گردش خون کمک کند. تمرینات کششی نیز به تقویت عضلات و رگ‌های پا مؤثر است.
طبق مطالعه‌ای که در Phlebolymphology منتشر شده، ورزش منظم نقش مهمی در پیشگیری از واریس دارد.
۲. بالابردن پاها
چند بار در روز پاها را بالاتر از سطح قلب قرار دهید. این کار به کاهش فشار روی رگ‌ها کمک می‌کند.
پژوهش‌های علمی منتشر شده در PubMed Central نشان می‌دهد که این روش یکی از مؤثرترین راهکارها برای مدیریت واریس در بارداری است.
۳. استفاده از جوراب‌های فشاری
استفاده از جوراب واریس مخصوص بارداری می‌تواند به بهبود جریان خون و جلوگیری از تورم کمک کند. صبح‌ها قبل از بلندشدن از تخت بهترین زمان برای استفاده از این جوراب‌ها است.
۴. پرهیز از ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت
تغییر وضعیت هر ۳۰ تا ۴۵ دقیقه می‌تواند از تجمع خون در پاها جلوگیری کند.
۵. کنترل وزن
حفظ وزن مناسب و رعایت رژیم غذایی تحت‌نظر پزشک از فشار اضافی روی رگ‌ها جلوگیری می‌کند.
۶. خوابیدن به پهلوی چپ
این وضعیت فشار وارده به رگ‌های شکمی را کاهش می‌دهد و جریان خون را تسهیل می‌کند.
۷. مصرف مایعات و فیبر
جلوگیری از یبوست به کاهش فشار به رگ‌های لگنی کمک می‌کند.
پرسش‌های متداول و پاسخ دکتر مهرداد اقدسی
نتیجه‌گیری
واریس پا و واژن در دوران بارداری یک عارضه شایع اما قابل‌کنترل است. با انجام مراقبت‌های ساده مانند استفاده از جوراب فشاری، ورزش ملایم، تغذیه سالم و تغییر وضعیت بدن می‌توان علائم را کاهش داد و از تشدید آن پیشگیری کرد. این مشکل معمولاً پس از زایمان برطرف می‌شود، اما در صورت ماندگاری یا علائم شدید، مشورت با پزشک و درمان‌های تخصصی توصیه می‌شود. داشتن آگاهی و رعایت نکات پیشگیرانه به داشتن بارداری سالم و بدون عارضه کمک می‌کند.
