علائم واریس: راهنمای جامع برای تشخیص و درمان
علائم واریس یکی از اولین نشانه‌های مشکلات جدی‌تر در سیستم عروقی است که نباید نادیده گرفته شود. این بیماری شایع، که با رگ‌های برجسته و پیچ‌خورده در زیر پوست همراه است، می‌تواند علاوه بر ظاهر ناخوشایند، باعث درد، ناراحتی و حتی عوارض خطرناک شود. در این مقاله، با علائم اصلی واریس، دلایل ایجاد آن، آمارهای مهم و راهکارهای درمانی آشنا می‌شوید.
واریس چیست؟
واریس زمانی رخ می‌دهد که دریچه‌های داخل رگ‌ها به درستی کار نمی‌کنند و خون به جای حرکت به سمت قلب، در رگ‌ها جمع می‌شود. عواملی مانند ایستادن طولانی‌مدت، چاقی، بارداری یا وراثت می‌توانند به این مشکل دامن بزنند.
برای اطلاع بیشتر علت اصلی واریس پا ویدیو زیر را مشاهده کنید:
در فرد جوانی که با علائم و نشانه‌های سنگینی درد و خستگی و رگ‌های برجسته روی پاها مراجعه می‌کند ممکن است یکی از دلایل زیر مطرح باشد:
- زمینه واریس ارثی شدید
- تغذیه نامناسب مانند مصرف بیش از اندازه غذاهای کنسروی که باعث کاهش ریزمغذی‌های ضروری مانند ویتامین‌های گروه B می‌شود.
- انجام ورزش‌های سنگین غیرمتعارف مانند بدنسازی غیراصولی که فشار بیش از حد تحمل فرد به پاها و سیاهرگ‌ها وارد آورد.
- سیگارکشیدن از سنین پایین.
- پوشیدن لباس‌های بسیار تنگ در بالاتنه مانند گن‌های لگن و شکم
- مصرف داروهای هورمونی ضدبارداری
- بارداری
- رژیم‌های کاهش وزن سریع
- بیماری‌هایی مانند کم‌کاری تیروئید.
مهم‌ترین نشانه‌های بیماری واریس پا
- رگ‌های متورم و طنابی که اغلب در اطراف مچ و ساق به چشم می‌خورد.
- درد و سنگینی پا عصرها بیشتر می‌شود و با نشستن و ایستادن طولانی تشدید می‌شود.
- خارش معمولاً در اطراف مچ بیشتر است.
- سوزش و مور، مور.
- کرامپ یا درد ناگهانی عضلات ساق پا که در هنگام خواب بروز می‌کند. کوتاه‌مدت ولی آزاردهنده است.
- پای بیمار بی‌قرار است آرامش ندارد و مکرر پاها را حرکت می‌دهد.
- تغییر رنگ پوست که در قسمت پایین ساق و مچ واضح‌تر است.
- ورم اطراف مچ در موارد واریس مزمن دیده می‌شود.
- سرگیجه در واریس‌های شدید مخصوصاً در سن بالاتر عارض می‌شود طوری که وقتی بیمار از جایش بلند می‌شود دچار حالت سرگیجه می‌شود که به آن اصطلاحاً سرگیجه وضعیتی گفته می‌شود.
چه کسانی در معرض واریس هستند؟
- افراد مسن
- زنان (تغییرات هورمونی)
- سابقه خانوادگی
- ایستادن طولانی‌مدت (مشاغل خاص)
- چاقی و کم‌تحرکی
واریس مادرزادی چیست؟
واریسی که از زمان کودکی یا حتی از زمان تولد بروز می‌کند واریس مادرزادی است.
سندرم کلیپل ترنانی klippel ternaunay syndrome یکی از انواع مادرزادی است که سه مشخصه اصلی در مبتلایان وجود دارد:
- واریس طنابی
- ماه‌گرفتگی پوستی
- بزرگ‌شدن اندازه پا
این بیماران در معرض خطر لخته شدن خون در رگ‌ها هستند و توصیه می‌شود رگ‌های بزرگ واریسی برای پیشگیری از لخته درمان شوند. امکان برگشت این رگ‌های بزرگ پس از درمان در بیماری کلیپل ترنانی بسیار زیاد است لذا پوشیدن جوراب واریس به مبتلایان توصیه می‌شود.
نظریه جالب یک جراح عروق
دکتر آنا کالینز، جراح عروق و عضو انجمن بین‌المللی جراحی عروق، می‌گوید:
"واریس فقط یک مشکل زیبایی نیست. این وضعیت می‌تواند نشان‌دهنده نارسایی وریدی باشد که در صورت درمان نشدن ممکن است به مشکلات جدی‌تری مانند لخته خون یا زخم پا منجر شود. تشخیص و درمان به موقع اهمیت زیادی دارد."
آمار مهم
طبق مطالعه‌ای که در ژورنال جراحی عروق منتشر شده است، بیش از ۴۰ درصد زنان و ۲۵ درصد مردان بالای ۵۰ سال در طول زندگی خود علائم واریس را تجربه خواهند کرد. این آمار نشان‌دهنده شیوع گسترده این بیماری و اهمیت آگاهی‌بخشی است.
مدیریت واریس: چه کاری می‌توان انجام داد؟
تغییرات سبک زندگی
- ورزش منظم: پیاده‌روی باعث بهبود گردش خون و کاهش فشار بر رگ‌ها می‌شود.
- بالا نگه داشتن پاها: گذاشتن پاها بالاتر از سطح بدن به کاهش تورم و بهبود جریان خون کمک می‌کند.
- استفاده از جوراب‌های واریس: این جوراب‌های مخصوص به کاهش تورم و حمایت از عملکرد رگ‌ها کمک می‌کنند.
روش‌های درمانی پزشکی
در موارد شدید، درمان‌های زیر توصیه می‌شوند:
- اسکلروتراپی: تزریق مواد شیمیایی برای بستن رگ‌های واریسی.
- لیزر درمانی و رادیو فرکوونسی : استفاده از حرارت برای بستن رگ‌ها.
- چسب واریس که برای بستن رگ بیمار از چسب بافتی استفاده می شود
- جراحی: در موارد پیشرفته، جراحی برای خارج کردن یا بستن رگ‌ها ضروری است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم واریس شما زندگی روزمره را مختل کرده یا تورم، تغییر رنگ پوست یا زخم‌های غیرقابل‌بهبودی مشاهده کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. مداخله زودهنگام می‌تواند از عوارضی مانند ترومبوز ورید عمقی (DVT) یا نارسایی مزمن وریدی جلوگیری کند.
اثر سیگار کشیدن جوانان بر بیماری واریس
سیگار حاوی دو ماده بنام‌های نیکوتین و مونوکسید کربن است. هر دوی این مواد اثر سمی بر روی قلب و وریدها دارند. مصرف درازمدت سیگار باعث اختلال عملکرد دریچه‌های وریدی و نارسا شدن آنها می‌شود. که پیش‌زمینه گشاد شدن و واریسی شدن رگ‌ها است.
جالب است بدانید اثر سیگار در شریان‌ها باعث تخریب جداره و تنگ شدن شریان است درحالی‌که سیگار روی وریدها اثر عکس داشته و آنها را گشاد می‌کند.
سؤال مکرر بیماران این است که علت واریس من چیست و نگران عود بیماری در آینده هستند.
سه علت اصلی ایجاد واریس‌های طنابی بعد از درمان موارد ذیل هستند:
- باقی‌ماندن قسمت‌هایی از ریشه واریس ( residual varices)
- عود واریس که ناشی از رکانالیزاسیون مسیر درمان شده است (true recurrent varices)
- ایجاد نارسایی و رفلاکس جدید در وریدهای دیگر (new refluxing veins)
لذا جواب‌ها باید قانع‌کننده بوده و در آینده هم بتوانیم به جواب‌های اکنون استناد کنیم.
جواب: قطعاً واریس علت اختصاصی ندارد بلکه علل زمینه‌ساز و مستعدکننده وجود دارند. مواردی مانند سابقه ضربه به پا – سابقه خانوادگی – … همیشه وجود دارند. به طوری که ضربه‌ای که مسیر عبور وریدی را از حالت نرمال درآورده یا سابقه خانوادگی که به صورت‌های مختلف مانند اختلال کلاژن‌سازی اثر می‌کند همواره باقی است. مگر بیماری که جراحی قلب باز می‌کند عود نمی‌کند.
پس جواب به بیمار این است که با درمان به‌موقع واریس طنابی از عوارض احتمالی جلوگیری می‌شود. تغییرات پوستی مانند اگزما و پیگمانتاسیون کنترل می‌شود و شما باید مراقبت‌های لازم را به عمل آورید. جملاتی مانند درمان شما بدون بازگشت است. واریس شما تمام شد و … فقط باعث سردرگمی بیمار و دردسر بعدی خواهد شد.
جمع‌بندی
واریس تنها یک نگرانی ظاهری نیست؛ این مشکل می‌تواند کیفیت زندگی شما را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. با آگاهی از علائم واریس و اقدام به موقع، می‌توانید این وضعیت را به طور مؤثری مدیریت کنید. از تغییرات سبک زندگی گرفته تا درمان‌های پیشرفته پزشکی، کمک‌های مؤثری در دسترس شما هستند.
